-
0/10
چرا Insomnia مهجورترین فیلم کریستوفر نولان است؟
نولان می‌گوید که این فیلم دست‌کم گرفته شد
کریستوفر نولان (Christopher Nolan)، کارگردان مشهور بریتانیایی، فیلم بی‌خوابی (Insomnia) محصول ۲۰۰۲ را قدرنادیده‌ترین فیلم خود می‌داند؛ کریستوفر نولان معتقد است که این فیلم حتی نتوانست نیمی از توجهی را که شایسته آن بود، به خود جلب کند.
بی‌خوابی، سومین فیلم بلند نولان و نخستین اثر عظیم اوست که جایگاه مهمی در کارنامه هنری این فیلمساز تحسین‌شده دارد. زیرا فیلم بی‌خوابی بود که پای نولان را به هالیوود باز کرد و شرایطی را فراهم آورد که او پس از کارگردانی دو اثر کم‌هزینه، فیلم‌هایی بزرگ و جاه‌طلبانه بسازد.
پیش از بی‌خوابی، نولان با دو تریلر موفق به نام‌های تعقیب (Following) و یادگاری (Memento) شهرتی دست‌وپا کرده بود که اگرچه آثار خوش‌ساخت و منحصربه‌فردی بودند، اما در حد و اندازه آثار بعدی نولان محسوب نمی‌شدند. تا اینکه او با ساخت تریلر پرخرج و پرستاره بی‌خوابی، به همگان ثابت کرد که شایستگی تولید فیلم‌های عظیم‌تر را نیز دارد. و این راهی بود که با فیلم‌های پرستیژ (The Prestige) و تلقین (Inception) ادامه پیدا کرد و در نهایت به اوپنهایمر (Oppenheimer) منتهی شد.
این تریلری پر از هیجان، تعقیب و جذابیت سینمایی است که دو بازیگر مهم و برجسته یعنی رابین ویلیامز (Robin Williams) و آل پاچینو (Al Pacino) در آن بازی کرده‌اند. بی‌خوابی در مقیاسی بسیار بزرگتر از آنچه نولان در تعقیب و یادگاری به آن عادت داشت، تولید شد و روی پرده رفت. زیرا بودجه‌ای بالغ بر ۴۶ میلیون دلار به آن اختصاص داده شد که در سال ۲۰۰۲ رقم چشمگیری بود. اما بی‌خوابی تنها موفق شد که ۱۱۳ میلیون دلار در سراسر جهان به دست آورد. بنابراین نسبت به بودجه‌اش عملکرد ضعیفی داشت.
اوج و حضیض بی‌خوابی بعد از بیست سال
افزون بر آنچه گفتیم، بی‌خوابی از نظر ماندگاری هم فیلمی ناموفق بود. زیرا اکنون، شهرتی کمتر از سایر فیلم‌های کریستوفر نولان دارد و هیچ‌کس آن را یکی از بهترین آثار کارنامه نولان نمی‌داند. اما جالب این‌جاست که خود نولان فکر می‌کند بی‌خوابی اثر فوق‌العاده‌ای است و به اندازه‌ای که شایسته‌اش بوده، قدر ندیده است. او می‌گوید: «من به این فیلم افتخار می‌کنم. فکر می‌کنم از بین همه فیلم‌های من، بی‌خوابی بیشتر از تمام آن‌ها دست‌کم گرفته شد.» او درست می‌گوید. اگرچه بی‌خوابی ممکن است در زمره بهترین فیلم‌های نولان نباشد، اما بدون شک یکی از قدرنادیده‌ترین فیلم‌های اوست.
بی‌خوابی تنها فیلم کریستوفر نولان به شمار می‌رود که داستان و فیلمنامه‌اش را نولان یا برادر او (جاناتان) ننوشته‌اند. در واقع، این فیلم بازسازی یک فیلم نروژی (به همین نام) با فیلمنامه‌ای از هیلاری سیتز (Hillary Seitz) است. اما در عین حال، همچنان اثر انگشت نولان در سراسر آن وجود دارد که به‌آسانی قابل ردیابی است. در این فیلم نیز می‌توان شمار قابل توجهی از مولفه‌های سبکی نولان مانند تداخل زمانی، بازی با اصل واقعیت، وجود راوی غیر قابل اعتماد و… را مشاهده کرد.
با این اوصاف، چرا بی‌خوابی موفق نشد که توجهات را به خودش جلب کند؟ شاید برای آنکه در میان دو اثر مهم دیگر یعنی یادگاری و بتمن آغاز می‌کند (Batman Begins) قرار گرفت و این موضوع به ضررش تمام شد. اما بی‌خوابی با وجود همه این ناکامی‌ها طرفداران خودش را دارد. با توجه به امتیازی که این فیلم در سایت IMDb گرفته (۷.۲ از ۱۰) می‌توان گفت نمره قابل قبولی از کسانی که آن را دیده‌اند، کسب کرده است. هرچند که باز هم جایگاه پست‌تری در مقایسه با دیگر فیلم‌های نولان در IMDb دارد و حتی امتیاز دانکرک (Dunkirk) و انگاشته (Tenet) از این فیلم، بیشتر است.
همکاری نولان با دو بازیگر معروف
نولان معتقد است که بی‌خوابی «یکی از شخصی‌ترین فیلم‌های من بوده و هست. این اولین‌بار بود که با ستاره‌های بزرگ سینما کار کردم.» به‌راستی هم مثلث نولان، رابین ویلیامز و آل پاچینو نتیجه‌ای فوق‌العاده را در پی داشت. تا پیش از بی‌خوابی، نولان فرصت و امکان همکاری با غول‌هایی نظیر این دو نفر را در اختیار نداشت و مجبور بود که بازیگران آماتور یا کمتر شناخته‌شده را در فیلم‌های خود به کار بگیرد. اما او در بی‌خوابی موفق شد که دو تا از بهترین بازی‌های این بازیگران روی صفحه را در کارنامه‌اش ثبت کند.
این روند، بعدها نیز ادامه پیدا کرد. چنان که مثلا در فیلم شوالیه تاریکی (The Dark Knight) شاهد هنرنمایی هیث لجر (Heath Ledger) در نقش جوکر بودیم که شاید بهترین همکاری کریستوفر نولان با یک بازیگر برجسته تا به امروز باشد. اما در حالی که بازی لجر در شوالیه تاریکی را می‌توان بهترین بازی یک بازیگر حرفه‌ای در فیلم‌های نولان به شمار آورد، بدون شک باید بازی‌های ویلیامز و پاچینو را در جایگاه دوم و سوم قرار داد.
گفتنی است که پاچینو و ویلیامز، پیش از این فیلم نیز به عنوان دو پادشاه بزرگ در خانواده سلطنتی هالیوود شناخته می‌شدند. بنابراین دستمزد آن‌ها احتمالا بخش عمده‌ای از بودجه کار بوده است. اما ولخرجی تهیه‌کننده فیلم برای استخدام این دو بازیگر به‌خوبی نتیجه داد و حاصل کار باکیفیت‌تر از آن چیزی شد که انتظار می‌رفت. حتی بیراه نیست اگر بگوییم که دو بازیگر اصلی در فیلم بی‌خوابی یکی از بهترین بازی‌های عمرشان را انجام داده‌اند.
در این فیلم، آل پاچینو نقش پلیسی را برعهده دارد که درصدد دستگیری یک قاتل مرموز و حیله‌گر با بازی رابین ویلیامز است. شخصیت‌پردازی آن‌ها طوری است که گاه تمام ماجراها و موش و گربه بازی فیلم را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. انگار شخصیت‌ها لایه لایه‌تر از هر فیلم پلیسی استاندارد هستند.
فیلمی که نولان مشابه آن را نخواهد ساخت
بی‌خوابی یک فیلم هیجان‌انگیز عالی و اصیل است. از آن دست فیلم‌هایی است که امروزه هیچ کارگردانی نمی‌سازد و حتی بعید است که خود نولان هم دیگر در فکر ساخت چنین فیلمی باشد. زیرا نولان دیگر فیلم‌های کوچک نمی‌سازد، به‌ویژه فیلم‌هایی با درجه R یا فیلم‌هایی که بودجه اندکی دارند. اما شکی نیست که اگر نولان امروز بخواهد فیلمی مانند بی‌خوابی بسازد، به‌شدت از آن قدردانی خواهد شد. فروش فیلم‌های او از ابتدا تضمین‌شده است و منتقدان نیز همیشه در حال تحسین و ستایش آثار نولان هستند. اما متاسفانه، بی‌خوابی در سال ۲۰۰۲ ساخته شده و به همین دلیل به مهجورترین فیلم نولان تبدیل شده است.
مقاله را با قسمتی از نقد راجر ایبرت (Roger Ebert) بر این فیلم کریستوفر نولان به پایان می‌رسانم: «اینکه نولان چرا یک فیلم نروژی را بازسازی کرده، قابل درک است. یادگاری در نوع خود بی‌نظیر بود. فکر ساخت فیلم دیگری بر اساس معمایی مشابه، خسته کننده به نظر می‌رسد. بی‌خوابی، فیلمی با فضای زیاد برای کارگردانی است که یک لوکیشن متمایز در سرزمینی دوردست ایجاد می‌کند.»
نظرات
دیدگاه خود را اشتراک گذارید