نقد فیلم Don’t Look up – بالا رو نگاه نکن

فیلم بالا را نگاه نکن از جنبه‌ی فرمی به دو بخش تقسیم می‌شود. بخشی از فیلم به عملکرد و رفتار سیستمیک آمریکا می‌پردازد و بخشی دیگر به این موضوع می‌پردازد که توجه و رفتار مردم عادی نسبت به این فاجعه چگونه خواهد بود. سکانس‌های زیادی را می‌بینیم که رئیس جمهور و کابینه‌اش مشغول به مکالمه هستند و به نوعی این نوع از صحنه‌ها حاوی بار کمدیِ تلخی هستند که هم می‌توان با شنیدن‌شان خندید و هم گریه کرد! البته کمدی تلخِ فیلم، تنها معطوف به چنین صحنه‌هایی نیست و تدابیر سیستمیک دیگری که در بطن قصه جلوتر می‌بینیم، کافی‌ست تا به فکر فرو برویم که چطور سیاسیون و سیستم‌های اجرایی می‌توانند به جای مدریت درست یک فاجعه، در واقع به تسریع فاجعه کمک کنند.

فیلم بالا را نگاه نکن دقیقا در جایی که فکر می‌کنیم که دیگر چیز جدیدی برای عرضه ندارد، روی شخصیت‌‌هایش مثل رندل بیشتر تمرکز می‌کند

فیلم بالا را نگاه نکن دقیقا در جایی که فکر می‌کنیم که دیگر چیز جدیدی برای عرضه ندارد، روی شخصیت‌‌هایش مثل رندل بیشتر تمرکز می‌کند. رفتار رندل در مصاحبه تلویزیونی، کاهش توانِ تحملش با محیط و عدم تمرکزش روی حل مسئله چیزهایی هستند که تقریبا اکثر بیننده‌ها می‌توانند به واسطه‌ی همین رفتارها با رندل ارتباط برقرار کنند. این فیلم با زبانِ بی‌زبانی نشان می‌دهد که چطور یک ایدئولوژی اشتباه می‌تواند روی جامعه تاثیر شگرف و صد البته اشتباهی را ایجاد کند و از آن سو، چطور جامعه مجازی می‌تواند قوی‌تر از این خط فکری قد علم کند. آدام مک‌کی علنا و به صورت جسورانه به بیننده می‌فهماند که قدرت اصلی را می‌تواند کسی داشته باشد که در فضای مجازی حرفی برای گفتن دارد.

این فیلم مهم‌ترین چیزی که برای گفتن دارد، مفهومی به اسم آزادی است. نام فیلم که در اواخر فیلم تبدیل به یک شعار می‌شود و جناح‌های چپ و راست از قِبَلِ آن ایجاد می‌شود رسما طعنه‌ای به مفهومِ آزادی است که هر کارگروه، ساز خودش را می‌زند اما در حقیقت بیننده‌ای که خارج از گود نشسته کاملا می‌داند که حق با کدام سو است. دیالوگ‌هایی که جونا هیل از زبانِ پسر رئیس جمهور می‌زند در واقع مجرایی به حساب می‌آید که آدام مک‌کی از جانبش شیطنت‌های خاصش را در بستر داستانی رو می‌کند. زیرکانه و جسورانه رفتار کردنِ فیلم‌ساز در خلق داستان و متلک‌پراکنی‌هایش در همین بستر را می‌توان در هر قسمت از این فیلم به راحتی مشاهده کرد.

فیلم Don’t Look Up اثری است به شدت جسورانه، طنز و در عین حال سرگرم‌کننده که دیگر خبری از کلیشه‌ی نجات دنیا توسط یک فرد یا گروهی از انسان‌های دل‌سوز نیست. آدام مک‌کی در این فیلم تمام تلاش خود را به کار گرفته تا کلیشه برعکس تر و تمیزی را ارائه دهد و باید اعتراف کرد در این امر موفق عمل کرده است.