یک انیمه ناشناخته از هایائو میازاکی که ارزش دیدن دارد
خوک بودن از فاشیست بودن بهتر است!
همه ما، اکثر انیمههای میازاکی را میشناسیم و احتمالا آنها را چند بار دیدهایم. اما در میان آثار او، یک انیمه شاهکار وجود دارد که ممکن است هنوز ناشناخته باشد یا آنکه دوستداران میازاکی، کمتر به آن توجه کرده باشند.
تقریبا ده سال پیش بود که میازاکی، خبر بازنشستگی خود را در جشنواره ونیز 2013 اعلام کرد. اما امسال، شاهد بازگشت او با فیلم پسر و حواصیل (The Boy and the Heron) هستیم که احتمالا طرفدارانش را به یاد بهترین انیمههای او میاندازد. میازاکی سابقه درخشانی در حرفه انیمیشنسازی دارد و بیش از پنج دهه است که در این زمینه، فعالیت میکند. علاوه بر این، او دارنده چندین جایزه مهم مانند اسکار بهترین انیمیشن هم هست. به همین دلیل، عدهای او را «پدرخوانده انیمیشن ژاپن» و «والت دیزنی انیمه» مینامند که سخن درستی به نظر میرسد.
اما یکی از بهترین انیمههای او که معمولا نامی از آن نمیشنویم، انیمه خوک قرمز (پورکو روسو) محصول 1992 میلادی است. این یک فیلم مهیج و عاشقانه است که دست کمی از انیمههای پونیو یا شهر اشباح ندارد، ولی از شهرت کمتری برخوردار است. فیلم پورکو روسو درباره خوک چاق و خودخواهی است که مردم او را به عنوان خلبانی حاذق و بیرقیب میشناسند. این مرد (همانطور که از عنوان فیلم پیداست) پورکو روسو نام دارد و معمولا بر فراز دریای آدریاتیک، پرواز میکند. گفته میشود که او قبلا انسان بوده و بعدها تبدیل به خوک شده است.
این مقاله به معرفی انیمه پورکو روسو، اثر هایائو میازاکی، اختصاص دارد.
مجاورت اندوه و امید در سیاسیترین فیلم میازاکی
چرا انیمه پورکو روسو به اثری ناشناخته در کارنامه میازاکی تبدیل شد؟
فیلم پورکو روسو، اقتباسی از مانگای عصر قایق پرنده (با تصویرگری میازاکی) به حساب میآید که در مجله Model Graphix به چاپ میرسید. هایائو میازاکی، این مانگا را در سال 1989 تصویرگری کرد و مصرانه سعی داشت که شخصیت پورکو روسو را به بهترین شکل ممکن، طراحی کند. او تمرکز خود را بیشتر به شخصیتپردازی پورکو روسو، معطوف کرد و بعد به روایت داستانی جذاب و بهیادماندنی پرداخت که سیاست و موضوعات اجتماعی در مرکز توجه آن بودند. بر این اساس، میتوان پورکو روسو را سیاسیترین اثر میازاکی در این پنجاه سال دانست.
در این فیلم، ما بهتدریج درمییابیم که چرا ظاهر پورکو تغییر کرده و دیگر شبیه انسان نیست. او هنگام خدمت در ارتش، نجات جان خود را به نجات همرزمانش ترجیح میدهد و بهنوعی باعث مرگ آنها میشود. پورکو که از خیانت به کشور خود شرمگین است، خود را شایسته عشق نمیداند و حتی امیدی به انسانیت ندارد. اما در عین حال، او مایل به همکاری با دولت فاشیستی هم نیست و ترجیح میدهد که همچنان یک خوک باشد، نه یک فاشیست. موضوعی که نشان میدهد فیلم پورکو روسو، کاملا متفاوت با سایر انیمههای میازاکی است.
میازاکی یک بار در مصاحبهای گفت «برای کودکان» فیلم میسازد، اما به نظر میرسد که پورکو روسو یک استثنا باشد. زیرا این فیلم، هرگز ابایی از طرح مضامین سیاسی ندارد و به جای آنکه سعی در ایجاد جذابیت برای کودکان و نوجوانان داشته باشد، مخاطب بزرگسال را نشانه رفته است. بنابراین جای تعجب نیست که پورکو روسو، اکنون به یک انیمه مهجور و ناشناخته در کارنامه میازاکی تبدیل شده و اثر مشهوری به حساب نمیآید. با وجود این، هر مخاطبی با تماشای این انیمه درمییابد که نباید آثار میازاکی را به انیمههایی «صرفا کودکانه» تقلیل داد.
سبک منحصربهفرد میازاکی در پورکو روسو مشهود است
فیلمی شامل تمام مولفههایی که در انیمههای میازاکی وجود دارد
مانند بسیاری از آثار موجود در فیلمشناسی میازاکی، داستان فیلم پورکو روسو نیز بهآرامی و بدون عجله پیش میرود. در صحنههای اولیه، مستقیما وارد زندگی پورکو میشویم و سپس به جهانبینی او پی میبریم. همچنین کمی بعد، متوجه میشویم که دزدان دریایی از اقدامات پورکو به ستوه آمدهاند و از حضور او در دریای آدریاتیک، گلهمند هستند. آنان برای اینکه پورکو را از میدان به در کنند، به سراغ دونالد کرتیس میروند که خلبانی بلندپرواز و جاه طلب است. از نظر دزدان دریایی، کرتیس تنها کسی است که میتواند پورکو را در یک دوئل هوایی شکست دهد.
قطعا مهمترین مولفه در انیمههای میازاکی، پرواز است که همیشه نقش تعیینکنندهای در تمامی آثار او دارد (شاید به این دلیل که پدر او، سازنده هواپیماهای جنگی در طول جنگ جهانی دوم بود). از این رو، انیمه پورکو روسو نیز تصاویر خیرهکننده و چشمنوازی را شامل میشود که حاکی از علاقه فراوان میازاکی به پرواز هستند. اینبار، شاهد یکی از پرشورترین انیمههای او در ستایش پرواز هستیم. با تماشای پورکو روسو، میتوانید خودتان را در حال هدایت یک هواپیما تصور کنید که با سرعتی ملایم و دلپذیر به سمت مقصدی نامعلوم در حرکت است.
در این انیمه ناشناخته از هایائو میازاکی، میتوان مولفههای دیگری را هم پیدا کرد. مثلا صلحطلبی، یکی دیگر از موتیفهای متداول در فیلمهای میازاکی و سایر انیمههای استودیو جیبلی (Studio Ghibli) است. پیامی که فیلم پورکو روسو نیز درصدد القای آن است، محکوم کردن هرگونه ستیزهجویی و نظامیگری است که هیچ تاثیر مثبتی بر زندگی انسان ندارد. این موضوع، یعنی مخالفت میازاکی با میلیتاریسم، در نوع واکنش او به حوادث اجتماعی هم بهخوبی مشهود است (او برای مخالفت با حمله نظامی آمریکا به عراق، از پذیرش جایزه اسکار خودداری کرد).
بنابراین هرچند که فیلم پورکو روسو در زمانه ما مهجور مانده و به شهرت قابل توجهی نرسیده است، اما باید به عنوان یکی از بهترین آثار کارگردانش در نظر گرفته شود. امیدواریم که از تماشای آن لذت ببرید.
نظرات
دیدگاه خود را اشتراک گذارید