-
0/10
با گذشت این همه سال، دیگر شکی نیست که جی. آر. آر. تالکین (J.R.R. Tolkien) پدر ادبیات فانتزی است. البته شاید بهتر است در همین ابتدا تالکین را جور دیگری معرفی کنم؛ نویسنده‌ی کتاب‌های ارباب حلقه‌ها (The Lord of the Rings). شهرت اصلی این نویسنده‌ی بزرگ از فروش بی‌نظیر رمان‌های ارباب حلقه‌ها ریشه می‌گیرد؛ رمان‌هایی که پس از سال‌های سال، یک سه‌گانه فیلم سینمایی به کارگردانی پیتر جکسون (Peter Jackson) نیز با خود به همراه داشت. اگر به تازگی به دنیای گسترده‌ی تالکین علاقه‌مند شدید و می‌خواهید سفری عمیق به سرزمین میانه داشته باشید، در این مقاله قرار است ضمن معرفی جی. آر. آر. تالکین و کتاب‌های مهمش، شما را در یافتن ترتیب صحیح خواندن آثار این نویسنده‌ی بزرگ راهنمایی کنیم.
جی. آر. آر. تالکین کیست؟
تالکین پس از وارد شدن به مدرسه، به صورت خیلی اتفاقی با رشتهی زبان شناسی آشنا می‌شود؛ رشته‌ای که نه تنها زندگی او، بلکه زندگی میلیون‌ها انسان دیگر را نیز در آینده تغییر داد
حتی اگر زیر سنگ هم زندگی کرده باشید، قطعا تا به حال یک بار نام چیزی درباره‌ی تالکین به گوشتان خورده است؛ حال بخواهد نام یکی از شخصیت‌های ارباب حلقه‌ها باشد یا یکی از جملات معروفشان. تالکین از آن دسته انسان‌هایی است که اگر بخواهیم زندگینامه‌اش را بنویسیم با روایت‌های مختلفی روبرو می‌شویم؛ روایت‌هایی که ممکن است تا حد زیادی با هم متفاوت باشند و ما را در مسیر زندگی تالکین سردرگم کنند. معتبرترین روایتی که از زندگی تالکین وجود دارد، نسخه‌ی موجود در دانشگاه آکسفورد (Oxford) انگلستان است؛ چرا که تالکین سال‌های زیادی استاد این دانشگاه بود و با اعتماد بیشتری می‌توانیم به آن استناد کنیم.
جان رونالد روئل تالکین (John Ronald Reuel Tolkien) در تاریخ ۳ ژانویه‌ی ۱۸۹۲، در آفریقای جنوبی متولد شد. البته هرچند این نویسنده‌ی بزرگ در آفریقای جنوبی متولد شد، اصل و نسبی آلمانی دارد و با نگاهی به اجدادش، به این موضوع پی می‌بریم. نام خانوادگی جدش در آلمان تالکوهن بوده که با مهاجرت به انگلستان در طول سال‌های متمادی، به تالکین تغییر یافته است. پدر تالکین، آرثور (Arthur)، مدیر بانک بود و زندگی خوبی از نظر مالی داشت. آرثور پس از ازدواج، به همراه خانواده‌اش به آفریقای جنوبی مهاجرت کرد. یک سال پس از این مهاجرت سخت، تالکین، نویسنده‌ی معروف ما، متولد شد. جان در همان کودکی پدر و مادرش را از دست داد. آغاز روزهای شوم کودکی تالکین با مرگ پدرش شروع شد؛ مرگی که باقی اعضای خانواده را به بازگشت به انگلستان وادار کرد. اما روزهای تیره و تاریک کودکی تالکین با بازگشت به انگلستان به پایان نرسید و پس از مدتی، مادر خانواده نیز از دنیا رفت. پس از بی‌سرپرست شدن، تالکین به همراه برادر کوچکش به خانه‌ی یکی از اقوامشان فرستاده شدند تا تحت سرپرستی قرار بگیرند و پرورش یابند.
تالکین پس از وارد شدن به مدرسه، به صورت خیلی اتفاقی با زبان شناسی آشنا می‌شود؛ رشته‌ای که نه تنها زندگی او، بلکه زندگی میلیون‌ها انسان دیگر را نیز در آینده تغییر داد. این نویسنده‌ی بزرگ پس از سپری کردن دوران مدرسه که با یک شکست عشقی عجیب نیز همراه بود، توانست به دانشگاه آکسفورد راه پیدا کند و در آنجا به مطالعه‌ی رشتهی محبوبش، زبان شناسی، بپردازد. حتما برایتان سوال شده که منظورم از شکست عشقی عجیب چه بود و منتظرید برایتان توضیح بدم. داستان از اینجا شروع شد که تالکین در دوران مدرسه عاشق دختری به نام ادیث برت (Edith Bratt) می‌شود و می‌خواهد که وارد یک رابطه‌ی عاطفی شود؛ رابطه‌ای که با مخالفت خانواده‌ی ادیث به بن‌بست می‌خورد و به سرانجام نمی‌رسد. سال‌های سال می‌گذرد و تالکین در دانشگاه آکسفورد، به بالاترین درجات می‌رسد. او دو سال پس از ورود به دانشگاه دوباره با ادیث روبرو می‌شود تا دوباره شانسش را امتحان کند، اما بخت بد این نویسنده‌ی بزرگ پایانی ندارد و متوجه می‌شود که ادیث نامزد کرده است. تالکین کوتاه نمی‌آید و به صحبت با ادیث ادامه می‌دهد تا سرانجام او را متقاعد می‌کند تا با نامزدش تمام کند. این اتفاق به وقوع می‌پیوندد و تالکین تا آخرین روزهای زندگی با ادیث زندگی می‌کند.
تالکین به مدرک درجه‌ی یک زبان شناسی که بالاترین درجه‌ی ممکن در آکسفورد است، نائل شد
پس از ازدواج با ادیث، تالکین شروع به نوشتن اشعار مختلف می‌کند؛ اشعاری که خیلی زود او را در انگلستان به شهرت می‌رسانند. اما شهرت برایش کافی نبود و جان پس از مدتی، به مدرک درجه‌ی یک زبان شناسی که بالاترین درجه‌ی ممکن در آکسفورد است، نائل شد. تالکین پس از گذراندن جنگ جهانی اول و کسب مقام استادی در دانشگاه آکسفورد، یک روز وقتی در حال امتحان گرفتن از شاگردانش بود، متوجه نکته‌ی عجیبی می‌شود. او زمانی که به برگه‌ی یکی از شاگردانش نگاه میندازد، با عبارت «در داخل سوراخی در زمین، هابیتی زندگی می‌کند» مواجه می‌شود؛ عبارتی که باعث انقلابی در فرهنگ عامه می‌شود. اگر از طرفداران تالکین باشید و کتاب هابیت (The Hobbit) را مطالعه کرده باشید، می‌دانید که این عبارت شباهت بسیار زیادی به افتتاحیه‌ی آن کتاب دارد. تالکین پس از صحبت‌های زیاد با شاگردش، سرانجام رمانی به نام هابیت نوشت که او را در انگلستان به محبوب‌ترین نویسنده‌ی انگلیسی تبدیل کرد. پس از گذشت مدتی، ادامه‌ی این داستان به نام ارباب حلقه‌ها (The Lord of the Rings) از سوی تالکین منتشر شد و تا مدت‌های زیادی در صدر پرفروش‌ترین کتاب‌های زمان قرار گرفت. حال که با این نویسنده‌ی بزرگ آشنا شدیم، به سراغ معرفی رمان‌هایی از او خواهیم رفت که داستانشان در آردا رخ می‌دهد.
کتاب‌های تالکین
تالکین یکی از پرکارترین نویسنده‌های زمان خود محسوب می‌شد. با نگاهی به کارنامه‌ی این زبان‌شناس انگلیسی با هر نوع کتابی که فکرش را بکنید، مواجه خواهید شد؛ از ترجمه‌ی آثار شاخص گرفته تا مقالات علمی. اما در این مقاله ما با آن دسته از کتاب‌های تالکین سراغ داریم که داستانشان در سرزمین میانه رخ می‌دهد و به نوعی، تکمیل‌کننده‌ی هابیت و ارباب حلقه‌ها هستند. همچنین کتاب‌هایی که در ادامه و در ترتیب‌های داده شده معرفی می‌شوند، تمام کتاب‌های این نویسنده نیستند و طبیعتا آثار بیشتری در کارنامه‌ی خود دارد. ما نیز تصمیم داریم مهم‌ترین آثار تالکین که در ایران نیز در دسترس هستند را در ادامه معرفی کنیم. پیش از پیش‌روی در مقاله، باید یک نکته‌ی مهم را نیز برایتان بیان کنم. اتفاقات آردا و سرزمین میانه در چهار دوره‌ی زمانی رخ می‌دهد و هر یک از کتاب‌هایی که از سوی تالکین و پسرش به چاپ رسیدند، در یک دوره‌ی زمانی روایت می‌شوند که در ادامه ذکر خواهد شد.
هابیت (The Hobbit)
هابیت نخستین اثر تالکین است؛ اثری که با استناد به گفته‌های خودش، برای کودکان نوشته شده، اما فروش حیرت‌انگیزش این اثر را از رده‌ی سنی مطلوبش جدا کرده و در سرتاسر جهان شهرت یافته است. هابیت با فروش بیش از ۱۴۰ میلیون نسخه در جهان، پس از ارباب حلقه‌ها از پرفروش‌ترین داستان‌های فانتزی تاریخ به شمار می‌رود. وقایع هابیت در دوران سوم آردا جریان دارد. این کتاب در یک جلد توسط رضا علیزاده از سوی انتشارات روزنه در ایران ترجمه شده است.
ارباب حلقه‌ها (The Lord of the Rings)
این رمان که یک کتاب تک جلدی است، بر خلاف خواسته‌ی تالکین، توسط ناشرین به منظور فروش بیشتر به سه جلد تقسیم شده است؛ یاران حلقه (The Fellowship of the Ring)، دو برج (The Two Towers) و بازگشت پادشاه (The Return of the King). سه‌گانه‌ی ارباب حلقه‌ها اکنون پس از دن کیشوت (Don Quixote)، با فروش چیزی حدود ۱۵۰ میلیون نسخه، در رده‌ی دوم پرفروش‌ترین رمان‌های تاریخ قرار دارد. به گفتهی خود تالکین، نگارش این رمان ۱۲ سال به طول انجامیده و این در حالی است که بخش زیادی از دورانی که این نویسنده به نگارش این کتاب مشغول بوده، در جریان حنگ جهانی دوم بوده است. ارباب حلقه‌ها یکی از تاثیرگذارترین رمان‌های تاریخ به حساب می‌آید؛ از خلق فرنچایز استار وارز (Star Wars) گرفته تا بند موسیقی لد زپلین (Led Zeppelin)، تاثیرات این سری رمان در جای جای هنر به چشم می‌خورد. اتفاقات ارباب حلقه‌ها در آخرین سال‌های دوران سوم آردا رخ می‌دهد. کتاب‌های ارباب حلقه‌ها نیز همانند هابیت، در ایران توسط رضا علیزاده در سه جلد ترجمه شده است.
سیلماریلیون (The Silmarilion)
نکته‌ای که باعث عمیق شدن ارتباط خواننده با دنیای یک اثر فانتزی می‌شود، تاریخچه‌ی آن دنیاست. سیلماریلیون (The Silmarilion) را به زبانی ساده و عامیانه می‌توانیم تاریخ ارباب حلقه‌ها بخوانیم. البته که چنین نیست و گستردگی این اثر به قدری زیاد است که نباید آن را تکمیل‌کننده‌ی اثر دیگری خواند. جالب است که بدانید نگارش سیلماریلیون چند دهه پیش از نگارش هابیت و ارباب حلقه‌ها توسط تالکین شروع شده بود. بیشتر عمر تالکین بر نوشتن داستان‌ها و افسانه‌های سیلماریلیون متمرکز شده بود. این داستان‌ها پس از مرگ تالکین، توسط پسرش کریستوفر (Christopher) جمع‌آوری شد و تحت عنوان سیلماریلیون به چاپ رسید. در ابتدا قرار بود ارباب حلقه‌ها جلد نخست سیلماریلیون باشد که با مشکلاتی که ناشرین زمان برای تالکین به وجود آوردند، این ایده عملی نشد و ارباب حلقه‌ها به صورت جدا به چاپ رسید. اتفاقات سیلماریلیون به دوران اول آردا و سرزمین میانه مربوط می‌شود. کتاب سیلماریلیون که یکی از سنگین‌ترین آثار ادبی است، در ایران توسط انتشارات روزنه به دست رضا علیزاده ترجمه شده است.
فرزندان هورین (The Children of Hurin)
یکی از نخستین داستان‌هایی که توسط تالکین به تحریر درآمد، فرزندان هورین (The Children of Hurin) نام داشت. به گفتهی کریستوفر، نگارش این داستان از زمانی که تالکین هنوز به دانشگاه آکسفورد نرفته بود، شروع شده بود. همانطور که در مقدمه‌ی کتاب آمده، فرزندان هورین یکی از مهم‌ترین حماسه‌های تالکین محسوب می‌شود که به دست این نویسنده‌ی انگلیسی نوشته شده است. قطعاتی از این داستان در کتاب سیلماریلیون نیز موجود است، اما فرزندان هورین به صورت کامل به تشریح واقعه‌ی فرزندان هورین می‌پردازد. این کتاب نیز همانند سیلماریلیون و بسیاری از آثار تالکین، پس از مرگش توسط کریستوفر گردآوری و چاپ شد. پسر تالکین، کریستوفر نیز در این کتاب دست به قلم برده و بخش‌هایی ازش خود به انضمام آن درآورده است. فرزندان هورین نیز همانند کتاب‌هایی تا کنون معرفی کردیم، توسط رضا علیزاده به زبان فارسی بازگردانی شده است.
برن و لوتین (Beren and Luthien)
برن و لوتین (Beren and Luthien) را شاید بتوانیم در لیست غمگین‌ترین داستان‌های تالکین قرار دهیم؛ داستانی که از خاطرات تالکین و همسرش، ادیث، الهام گرفته شده که با نگاهی به سنگ قبر این دو به آن بیشتر پی می‌بریم. داستان برن و لوتین در سیلماریلیون نیز روایت شده، اما پس از مرگ تالکین، کریستوفر با یافتن دست‌نوشته‌های پدرش آن را به یک کتاب مستقل تبدیل کرد و به انتشار رساند. برن و لوتین تا کنون در ایران ترجمه نشده، اما نسخه‌ی انگلیسی آن توسط انتشاراتی‌های معروف ایران نظیر جنگل به چاپ رسیده است.
سقوط گوندولین (The Fall of Gondolin)
سقوط گوندولین (The Fall of Gondolin) که جدیدترین و آخرین کتاب منتشر شده از تالکین محسوب می‌شود، حکایتی شبیه به فرزندان هورین و برن و لوتین دارد؛ بازگویی داستانی مهم از سیلماریلیون به صورت کامل‌تر و مستقل. این کتاب که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد، به روایت نبرد ارباب تاریکی، مورگوث (Morgoth) و دشمنانش می‌پردازد. تا کنون ترجمه‌ای از این کتاب در ایران چاپ نشده، اما به نظر می‌رسد ترجمه‌ی آن به زودی از سوی انتشارات روزنه منتشر شود.
ماجراهای تام بامبادیل (Tom Bombadil)
اگر از طرفداران فیلم‌های ارباب حلقه‌ها باشید، قطعا با تام بامبادیل (Tom Bombadil) آشنایی چندانی ندارید، مگر آنکه اتفاقی با نامش در اینترنت روبرو شده باشید. این شخصیت که نقشی کلیدی در رمان‌های ارباب حلقه‌ها دارد، یکی از شاخص‌ترین شخصیت‌های آردا است که گفته می‌شود پیش از ظهور ارباب تاریکی در آردا زندگی می‌کرده است. تالکین کتاب ماجراهای تام بامبادیل (Tom Bombadil) را پیش از مرگش به چاپ رساند. این کتاب شامل مجموعه‌ای از اشعار تالکین است که در باب ماجراجویی‌های شخصیت تام بامبادیل سروده شده و از متفاوت‌ترین آثار تالکین به حساب می‌آید. ماجراهای تام بامبادیل با همین نام در سال ۱۳۹۸ از سوی انتشارات روزنه و به دست رضا کیامحمدی به فارسی ترجمه و چاپ شد.
داستان‌های ناتمام نومه‌نور و سرزمین میانه (Unfinished Tales of Numenor and Middle-earth)
کتاب داستان‌های ناتمام نومه‌نور و سرزمین میانه (Unfinished Tales of Numenor and Middle-earth)، از چهار بخش تشکیل شده و به روایت داستان‌هایی می‌پردازد که متاسفانه روزگار به تالکین اجازه‌ی تمام کردنشان را نداده و ناتمام ماندند. هرچند بخش‌هایی از این کتاب توسط کریستوفر گمانه‌زنی شده و به تحریر درآمده، اطلاعاتی که در این کتاب وجود دارد، برخی از سوالات خوانندگان از کتاب‌های دیگر را پاسخ می‌دهد و تکمیل‌کننده‌ی کتاب‌های دیگر است. داستان‌های ناتمام نومه‌نور و سرزمین میانه نیز با ترجمه‌ی رضا علیزاده به زبان فارسی در ایران در دسترس است.
ترتیب خواندن کتاب‌های تالکین
ارائه‌ی یک ترتیب برای خواندن رشته افسانه‌های تالکین، صرفا برای راحتی شماست و روش درست و غلطی وجود ندارد. باید بگویم که هر صورتی که شما این کتاب‌ها را مطالعه کنید، به نوعی از آنان لذت می‌برید. اما گذشته از سخن، درست همانطور که در «راهنمای تماشای فیلم و سریال‌های جنگ ستارگان» هم توضیح داده شد، برای مطالعه‌ی آثار تالکین نیز دو ترتیب مهم وجود دارد؛ سال انتشار و سیر داستانی. همچون استار وارز که تماشای هر یک از این ترتیب‌ها موجب اسپویل شدن بخشی از داستان می‌شد، کتاب‌های تالکین نیز از این قضیه مستثنا نیستند. اگر طبق سال انتشار این کتاب‌ها را بخوانید، کار معقول‌تری انجام دادید و ضرر کمتری از لحاظ اسپویل شدن تجربه می‌کنید. از طرفی مطالعه‌ی کتب تالکین به ترتیب سیر داستانی، ممکن است به خاطر سنگین بودن نثر سیلماریلیون، شما را از ادامه‌ی ماجراجوییتان در سرزمین میانه منصرف کند؛ در نتیجه ترتیب سیر داستانی اصلا پیشنهاد نمی‌شود. در کنار این دو ترتیب مرسوم، در آخر مقاله نیز یک ترتیب پیشنهادی و شخصی از تجریبات خودم برایتان ارائه خواهم کرد.
ترتیب سال انتشار
- The Hobbit (۱۹۳۷)
- The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring (۱۹۵۴)
- The Lord of the Rings: The Two Towers (۱۹۵۴)
- The Lord of the Rings: The Return of the King (۱۹۵۵)
The Adventures of Tom Bombadil (۱۹۶۲)- The Silmarilion (۱۹۷۷)
- Unfinished Tales of Numenor and Middle-earth (۱۹۸۰)
- The Children of Hurin (۲۰۰۷)
- Beren and Luthien (۲۰۱۷)
- The Fall of Gondolin (۲۰۱۸)
ترتیب سیر داستانی
- The Silmarilion (۱۹۷۰)
- The Children of Hurin (۲۰۰۷)
- Beren and Luthien (۲۰۱۷)
- The Fall of Gondolin (۲۰۱۸)
- Unfinished Tales of Numenor and Middle-earth (۱۹۸۰)
- The Hobbit (۱۹۳۷)
- The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring (۱۹۵۴)
- The Lord of the Rings: The Two Towers (۱۹۵۴)
- The Lord of the Rings: The Return of the King (۱۹۵۵)
نظر نویسنده چیست؟
همانطور که وعده داده بودم، قرار بود در آخر مقاله لیستی بر اساس تجربه‌ی خودم از مطالعه‌ی کتاب‌های تالکین برایتان معرفی کنم. این لیست که در ادامه به آن خواهم پرداخت، از دو لیست مرسومی که پیش‌تر ذکر شد، معقول‌تر است و شما را بیشتر به جریان و شخصیت‌های سرزمین میانه جذب خواهد کرد. لازم به ذکر است که این لیست، یک ترتیب شخصی و پیشنهادی است و انتخاب ترتیب نهایی برای مطالعه کتاب‌های تالکین، بر عهده‌ی خواننده است. اگر بخواهید به ترتیب پیش‌رو مطالعه کنید، ابتدا باید به سراغ هابیت بروید. هابیت که نخستین کتاب تالکین از سرزمین میانه است، به دلیل نثر ساده و روانش، اولین و شاید تنها راه ورود به سرزمین میانه است؛ چرا که دیگر آثار تالکین از پیچیدگی نثر و شخصیت‌پردازی سنگینی برخوردارند و ممکن است شما را سردرگم کنند. پس از هابیت، مطالعه‌ی سه‌گانه‌ی ارباب حلقه‌ها پیشنهاد می‌شود؛ چرا که دنباله مستقیمی بر هابیت است و با شخصیت‌های آشنای زیادی از هابیت دوباره روبرو خواهید شد. پس از مطالعه‌ی ارباب حلقه‌ها، با شخصیت تام بامبادیل تا حدودی آشنا می‌شوید، پس حال وقت همراه شدن با این شخصیت جالب و مطالعه‌ی ماجراهای تام بامبادیل است. این کتاب آخرین کتابی از تالکین است که خیلی روان و سریع می‌توانید آن را مطالعه کنید. قدم بعدی، بازگشت به نخستین روزهای شکل‌گیری هستی و ماجراهای دوران اول با سیلماریلیون است؛ کتابی بسیار عمیق و سنگین که وقت زیادی باید برایش کنار بگذارید. پس از مطالعه‌ی سیلماریلیون، فرزندان هورین، برن و لوتین و سقوط گوندولین در رده‌ی بعدی این ترتیب هستند که باید به سراغشان بروید. این سه داستان، تراژدی‌های زیبایی هستند که شما را با جادوی قلم تالکین بیشتر آشنا می‌کنند. در آخر هم خواندن داستان‌های ناتمام نومه‌نور و سرزمین میانه به شما پیشنهاد می‌شود تا جای خالی برخی از سوالاتی که برایتان ایجاد شده، پر شود.
- The Hobbit (۱۹۳۷)
- The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring (۱۹۵۴)
- The Lord of the Rings: The Two Towers (۱۹۵۴)
- The Lord of the Rings: The Return of the King (۱۹۵۵)
- The Adventures of Tom Bombadil (۱۹۶۲)
- The Silmarilion (۱۹۷۷)
- The Children of Hurin (۲۰۰۷)
- Beren and Luthien (۲۰۱۷)
- The Fall of Gondolin (۲۰۱۸)
- Unfinished Tales of Numenor and Middle-earth (۱۹۸۰)
نظرات
دیدگاه خود را اشتراک گذارید