-
0/10
درگذشت محمدعلی کشاورز، نه زودهنگام بود و نه غیرقابل انتظار. این بازیگر مطرح و محبوب سینمای ایران دوران سختی را از حیث بیماری پشت سر می‌گذاشت و بالاخره چندی پیش، او با این دار فانی وداع گفت تا به منزل‌گاه ابدی خود سفر کند. در این مقاله ما هم سفری خواهیم کرد به مسیر زندگیِ حرفه‌ای محمدعلی کشاورز، پدر سالار سینمای ایران.
قطعا اگر سوال شود لیست ماندگارترین بازیگرهای مرد دنیای سینما و تلویزیون ایران را چه کسانی تشکیل می‌دهند، نام محمدعلی کشاورز در این لیست قطعا وجود دارد. محمدعلی کشاوز یا بهتر است بگوییم محمدعلی اصلانی، اصالتا اهل اصفهان بود و خانواده‌اش، یکی از سرشناس‌ترین خاندان آن دوران اصفهان محسوب می‌شد. کشاورز به علت عشق و علاقه‌اش به دنیای هنر، مسیر هنرپیشگی را دنبال کرد و با این‌که او در رشته‌ی پزشکی نیز پذیرفته شد، از پا گذاشتن در این مسیر جدید و صد البته پول‌ساز خودداری کرد چون عقیده داشت باید عشق و علاقه‌ی وافر خودش به دنیای بازیگری و سینما را دنبال کند.
جام‌جم‌آنلاین در مقاله‌ای، کارنامه‌ی محمدعلی کشاورز را «غبطه‌برانگیز» توصیف می‌کند؛ چراکه کشاورز، درست زمانی که ایران از وضعیت سیاسی روزهای چندان خوبی را سپری نمی‌کرد، پای خودش را از محدودیت‌های ملی فراتر برد و در فیلم‌هایی مثل کاروان‌ها (Caravans) و صحرای تاتارها (The Desert of the Tartars) با شخصیت‌های مطرح و بزرگ دنیا مثل آنتونی کویین و ماکس فون سیدو همبازی بود. در میانِ کارنامه‌ی پربار کشاورز و همکاری‌های متعددش با کارگردان‌هایی مثل بهرام بیضایی، ناصر تقوایی، علی حاتمی و داریوش مهرجویی، نام فرد دیگری در این میان باعث شده تا اسم و رسم محمدعلی کشاورز، از آن چیزی که بود ماندگارتر شود و آن هم کسی نیست جز عباس کیارستمی؛ کارگردان و هنرمند بی‌بدیلی که دیگر مثل او در صنعت سینمای ایران تاکنون پیدا نشد و نامش در تاریخ سینمای ایران برای همیشه جاودانه باقی خواهد ماند. عباس کیارستمی در انتخاب بازیگر برای فیلم‌هایش به شدت وسواس داشت و ترجیح می‌داد از افرادی استفاده کند که چندان اسم و رسمی ندارند. با این اوصاف گفته می‌شود کیارستمی هنگامی که محمدعلی کشاورز را مورد رصد قرار داده بود، این کارگردان باتجربه پی برد که محمدعلی کشاورز به اندازه‌ای باورپذیر و واقع‌گرایانه بازی می‌کند که از او می‌توان جهت تولید یک فیلم درام استفاده کرد. این‌گونه شد که کشاورز، برای حضور به عنوان نقش اول فیلم زیر درختان زیتون، به کارگردانی عباس کیارستمی انتخاب شد. فیلم زیر درختان زیتون با این‌که در سال ۱۳۷۳ به اکران درآمد، همچنان اثری است دیدنی و تماشایی؛ چراکه در کنار کارگردانی کیارستمی و فیلم‌برداری حسین جعفریان، نقش‌آفرینی‌ها در بالاترین سطح ممکن قرار داشته‌اند و محمدعلی کشاورز برای بازی در این فیلم، سنگ تمام می‌گذارد.
این‌که نام محمدعلی کشاورز در تاریخ هنر سینمای ایران ماندگار شده را نمی‌توان تنها مربوط به فیلم‌های او خلاصه کرد؛ چراکه این بازیگر توانمند در سریال‌های تلویزیونی دیدنی و جذابی مثل سربه‌داران، پدرسالار، هزاردستان و همچنین دایی‌جان ناپلئون نیز جلوی دوربین حضور به‌هم رسانید. محمدعلی کشاورز در نقش «اسدالله خان» در سریال پدرسالار به اندازه‌ی تاثیرگذار و باورپذیر بازی کرد که صدا و سیما با آمار خیره‌کننده‌ای از حیث بازدید روبه‌رو شد؛ به همین سبب سریال پدرسالار، پس از این همه سال هنوز یکی از برترین و محبوب‌ترین سریال تلویزیونی بعد از انقلاب جمهوری اسلامی ایران شناخته می‌شود. داستان ساختارشکنانه‌ی پدرسالار و تلاش زنده‌یاد اکبر خواجویی برای کارگردانی این مجموعه باعث شد تا پدرسالار و محمدعلی کشاورز، به عنوان یک چهره‌ی شناخته‌شده مشهور شود.
محمدعلی کشاورز در طول زندگی حرفه‌ای خود زیر سایه‌ی حاشیه‌ها قرار نگرفت و این بازیگر به شدت از حاشیه دوری می‌کرد
محمدعلی کشاورز با این‌که از لحاظ زندگی شخصی دوران پر افت و خیزی را تجربه کرد، زندگی حرفه‌ای او از جنبه‌ی شهرت و مقام، مدام سیر صعودی داشت و کشاورز تقریبا در پنجاه فیلم سینمایی به ایفای نقش پرداخت که از این تعداد، آثار زیادی و نه همه، در ویترین تاریخ سینمای ایران جای می‌گیرند؛ به خصوص فیلم کمال‌الملک که محمدعلی کشاورز در نقش اتابک اعظم با افرادی همبازی می‌شود که هر کدام از آن‌ها را می‌توان به نوعی ستون سینمای ایران دانست؛ جمشید مشایخی (کمال‌الملک)، عزت‌الله انتظامی (ناصرالدین شاه)، علی نصیریان (مظفرالدین شاه)، داوود رشیدی (رضا شاه) و همچنین هوشنگ بهشتی (عضدالملک).
کمی دور از انصاف است که در این مطلب، از زحمت و تلاش‌های احمد رسول‌زاده نیز صحبت نکنیم؛ چرا که دوبله‌ی فیلم‌های محمدعلی کشاورز را اغلب این هنرمند تقبل زحمت می‌کرد و رسول‌زاده را به نوعی دوبلور ثابتِ محمدعلی کشاورز خطاب می‌کنند. البته رسول‌زاده صداگذاری فیلم‌های خارجی مطرح و شناخته‌‌شده‌ی دیگری را نیز انجام داده و از بهترین کارهای او می‌توان به صداگذاری ماکس فون سیدو در فیلم جن‌گیر (The Exorcist) اشاره کرد.
«فرزند صبح»، آخرین فیلم سینمایی‌ای بود که محمدعلی کشاورز جزء اعضای تیم بازیگری آن بود. بهروز افخمی، کارگردان و نویسنده‌ی فیلم فرزند صبح تلاش کرد تا زندگی روح‌الله خمینی را در دوران کودکی نشان دهد، اما دردسرها به انضمام حواشی پیرامون این فیلم سینمایی باعث شد تا نام افخمی، زیر منگنه‌ی منتقدین و همچنین رسانه‌ها قرار گیرد. با تمام این تفاسیر، محمدعلی کشاورز در طول زندگی حرفه‌ای خود زیر سایه‌ی حاشیه‌ها قرار نگرفت و این بازیگر به شدت از حاشیه دوری می‌کرد.
آخرین ردپای محمدعلی کشاورز در صنعت سینما، به تله‌تئاتر «آدم خوابش می‌گیره»، اثری به کارگردانی محمد یعقوبی ختم می‌شود که از شبکه‌ی ۴ صدا و سیما به نمایش کشیده شد. کشاورز پس از این بازی، اثر دیگری در دنیای سینما از خود به یادگار نگذاشت. علی نصیریان پس از شنیدن خبر درگذشت محمدعلی کشاورز، ضمن سوگواری بابت غم از دست دادن دوست و همکارش گفته: «کشاورز، یک جهان خاطره‌ی تئاتری و سینمایی از خود به یادگار گذاشته است». به پاسِ یک جهان خاطره، باید به احترام محمدعلی اصلانی معروف به کشاورز کلاه از سر برداشت و نام او را شمرده خواند.
نظرات
دیدگاه خود را اشتراک گذارید