فیلمهای زیادی از جنبهی جلوههای ویژه موفق ظاهر شدهاند، اما در این مقاله قصد داریم تا تاثیرگذارترین و شاید هم ماندگارترین فیلمهای سینمایی پیرامون این موضوع را برشماریم.
تاثیر جلوههای ویژه در صنعت هالیوود با گسترش فناوری و همچنین افزایش سطح دانش کارشناسان و تکنیسینهای اهل هنر به مرور بیشتر شد؛ تا جایی که اگر برخی از فیلمهای سینمایی لیستِ پیشرو را مجدد در زمان حال نگاه کنید، شاید بحتزده و متعجب شوید که چطور عدهای توانستهاند در چندین سال گذشته صحنههای جذاب و هیجانانگیزی را در پسِ استفاده از تکنیکهای کامپیوتری خلق کنند. در این مقاله هر دو نوع افکت یعنی جلوههای بصری (Visual Effects) و جلوههای ویژه (Special Effects) به عنوان معیار در نظر گرفته شده و همچنین لازم به ذکر است که لیست حال حاضر از ۱۰ فیلم برتر در این زمینه، به منزلهی نظر و دیدگاه کل تیم سرگرمی نیست و صرفا بر اساس نقطه نظر نویسندهی این مقاله به رشتهی تحریر درآمده است.
۱۰- Blade Runner
سال: ۱۹۸۲
کارگردان: ریدلی اسکات
بازیگران: هریسون فورد، روتگر هوئر، شان یانگ
قصهی فیلم در آیندهی دور اتفاق میافتد و دربارهی فردی به اسم دکارد (هریسون فورد) است که به عنوان یکی از نیروهای پلیس در شهری به اسم لس آنجلس ماموریت پیدا میکند تا چند ربات که در دنیای فیلم به آنها رپلیکانت گفته میشود را پیدا کند؛ چراکه حضور رپلیکانتها روی کرهی زمین ممنوع است و آنها به نوعی تهدید برای بشریت به حساب میآیند. وقایع فیلم در سال ۲۰۱۹ میلادی رخ میدهد و جالب است بدانید که داستان فیلم بلید رانر برگرفته از رمانی به اسم «آیا آدممصنوعیها خواب گوسفند برقی میبینند؟» اثر فیلیپ کی.دیک روایت میشود. ریدلی اسکات توانسته با کمک گروهی نزدیک به ۱۰ نفر، جلوههای ویژهی نابی را در پسِ روایت قصهی علمی-تخیلی در این اثر تعبیه کند که هنوز میتوان برخی از سکانسهای فیلم را در ذهنمان مرور کنیم؛ به خصوص سکانسهای پایانی فیلم که فراموش کردنش کار چندان راحتی نیست.
۹- Life of Pi
سال: ۲۰۱۲
کارگردان: انگ لی
بازیگران: سوراج شارما، عرفان خان، ادیل حسین
فیلم Life of Pi شاید از لحاظ هالیوودی آنچنان پر زرق و برق نباشد، اما قطعا یکی از فیلمهای ماندگار در سبک فانتزی و درام است. داستان حول محور فردی میچرخد که به علت حادثهی ناگواری در سطح دریا مجبور میشود که روی قایق با یک ببر بنگال برای مدت طولانی سر کند؛ حیوانی که ثابت شده به صورت غریزی چندان اهل رفاقت با انسانها نیست! انگ لی بهواسطهی ساخت این فیلم، علاوه بر دریافت جوایز مختلف در جشنوارههای متعدد توانسته چهار جایزهی اسکار را نیز تصاحب کند. یکی از این جوایز اسکار، به دلیل جلوههای بصری فوقالعادهی فیلم زندگی پای بود که تماشای فیلم بهواسطهی تعبیهی این افکتها، تقریبا هر بینندهای را شگفتزده میکند. سینماتوگرافی محشری که کلودیو میراندا در این فیلم برعهده داشته در کنار جلوههای بصری تاثیرگذار باعث شد تا تقریبا هر فیلمبازی تا انتهای عمرش هر زمان که ببر بنگال را در قاب سینما دید، ناخودآگاه یادِ «پای» در فیلم Life of Pi بیفتد.
۸- Interstellar
سال: ۲۰۱۴
کارگردان: کریستوفر نولان
بازیگران: متیو مککانهی، ان هتوی، جسیکا چستین
در میان آثار کریستوفر نولان واقعا کار سختی است که بخواهیم تنها یک فیلم را از جنبهی جلوههای ویژه انتخاب کنیم، اما فیلم Interstellar در میان سایر آثار کارنامهی نولان مثل فیلم Inception، از حیث جلوههای بصری اثری ماندگارتر است؛ چراکه داستان حول محور یک سیاهچاله میچرخد و تیمی از فضانوردان و کارشناسان تصمیم میگیرند برای بقای بشر به درون یک سیاهچاله سفر کنند. جدا از اینکه قصهی تخیلی فیلم توسط برادران نولان به رشتهی تحریر درآمده و بحث دربارهی قصه، مقالهی جداگانهای را میطلبد، شیوهی فیلمبرداری به موازات تدوین و همچنین جلوههای ویژهی فیلم «میانستارهای» زبانزد خاص و عام است. بالغ بر ۳۰ نفر تنها روی بخش جلوههای ویژهی فیلم کار کردهاند و حاصل این همه زحمات، در کنار موسیقی بهیادماندنی هانس زیمر، یک فیلم درجهی یک در سبک علمی-تخیلی را رقم زد که تقریبا محال است صحبت از سیاهچالهها شود و یک فیلمباز، نامی از فیلم Interstellar نبرد.
۷- Jurassic Park
سال: ۱۹۹۳
کارگردان: استیون اسپیلبرگ
بازیگران: سم نیل، لارا درن، جف گلدبلام
اگر همین الان باز هم اولین فیلم پارک ژوراسیک را تماشا کنید، از تماشای جلوههای ویژهی فیلم هیجانزده خواهید شد و با شور و اشتیاق صحنهها را دنبال میکنید. قصهی گیر افتادنِ عدهای از انسانهای بختبرگشته در پارکی که پر است از موجودات ماقبل تاریخ را استیون اسپیلبرگ با الهام از رمانی به قلم مایکل کریکتون بهواسطهی لنز دوربین به خوبی به نمایش کشید. یکی از دلایل اصلی موفقیت فیلم به همین جلوههای ویژهی استثنایی و ماندگار فیلم برمیگردد. پس از نزدیک به ۳۰ سال، فیلمهای دیگری از قِبَلِ شاهکار استیون اسپیلبرگ به اسم پارک ژوراسیک زاده شده که وجه مشترک همهی آنها بدون استثنا، جلوههای بصری و ویژهی شگفتانگیز است. البته هنوز دایناسورهای ۳۰ سال گذشته ابهتشان بیشتر از جانورهای نسل حاضر به نظر میرسد!
۶- Terminator 2
سال: ۱۹۹۱
کارگردان: جیمز کامرون
بازیگران: آرنولد شوارتزنگر، لیندا همیلتون، ادوارد فورلانگ
گل سرسبدِ مجموعهی ترمیناتور چیزی نیست جز دومین فیلم این اثر که جیمز کامرون آن را کارگردانی کرده بود. ترمیناتور ۲ با اینکه یک فیلم سراسر پر زد و خورد بود و داستانِ چندان پیچیدهای نداشت، جلوههای بصری و ویژهاش تا چندین سال کلاس درسی بود برای سایر تکنیسینهای تازهوارد در این حوزه. در وصف ماندگاری فیلم ترمیناتور ۲ همین بس که هنوز میتوان پایان داستان این فیلم را به یاد آورد و چقدر این تجربه جذاب و شیرین است که هنوز میتوان به مدد جلوههای ویژهای که در ترمیناتور ۲ استفاده شده، سکانسهایی را از این فیلم به یاد آورد. با اینکه تیم جلوههای ویژه در گذر زمان بهتر و قویتر شد، به خاطر اینکه فیلم ترمیناتور ۲ از تمام جهات بسیار خوشساخت و بینقص بود، این کاردستیِ جیمز کامرون را در لیست آوردیم.
۵- Star Wars: Episode IV – A New Hope
سال: ۱۹۷۷
کارگردان: جورج لوکاس
بازیگران: مارک همیل، هریسون فورد، کری فیشر
به نیابت از مجموعهی بسیار بزرگی که چند نسل با آن خاطره دارند، در این لیست از اولین فیلم جنگ ستارگان اسم میبریم که موفقیت جورج لوکاس در این فیلم، دریچهای باز کرد برای پیشرفت هر چه بیشتر دنیای جنگ ستارگان. با توجه به زمان ساخت فیلم (۱۹۷۷)، هنوز این علامت سوال وجود دارد که چطور لوکاس و تیم پشت این اثر توانست جلوههای ویژه را به شکلی جدید و جذاب به مخاطب تحویل دهد که نه چندان مصنوعی به نظر برسد و نه به فرم اثر صدمه وارد کند. فیلم A New Hope توانست در زمانی که اکران شد، شش جایزهی اسکار را تصاحب کند و یکی از جایزههای اسکار به دلیل جلوههای بصری استثنایی این اثر به فیلم تعلق گرفت. با اینکه تعداد افراد زیادی در بخش جلوههای بصری در این فیلم مشغول به کار بودند، بخش جلوههای ویژه در این اثر تنها برعهدهی پنج نفر بود. آرتیستهای گرافیکی در بخش جلوههای بصری برای زرق و برق هر چه بیشتر فیلم تلاش میکردند ولی مدلسازیها تنها بر عهدهی همان پنج نفر بود و اگر جان استیرز در دورهی ساخت و تولید فیلم، مدیریت و نظارت سهلانگارانهای در حوزهی جلوههای ویژه داشت، شاید منتقدین و همچنین مخاطبین از اولین فیلم جنگ ستارگان چندان استقبال نمیکردند و اصلا جنگ ستارگان به یک مجموعهی ماندگار تبدیل نمیشد. هنوز شمشیرهای نوری جنگ ستارگان و نبردهای فضایی در سهگانهی اول، در یاد و خاطرهی هواداران حک شده است.
۴- Alien
سال: ۱۹۷۹
کارگردان: ریدلی اسکات
بازیگران: سیگورنی ویور، تام اسکریت، جان هارت
فیلم Alien قطعا یکی از آثاری است که نمیتوان به هیچ عنوان از یاد برد و این ماندگاری بسیار بالای فیلم، بیشتر به علت جلوههای ویژهی این اثر است. رونمایی از بیگانههای فضایی و ناشناخته به مدد جلوههای ویژه باعث شده تا هنوز چهرهی زنومورفها وحشتناک و چندشآور به نظر برسد. با اینکه ریدلی اسکات در اولین فیلم تلاش کرده تا استفاده از جلوههای ویژه تا حد امکان به حداقل برسد، بهرهبرداری از تکنیکهای کامپیوتری در فیلمهای جدیدتر از دنیای Alien رفته رفته گسترش یافت تا جاییکه تصور یک فیلم جدید از دنیای زنومورفها در قاب سینما، بدون زرق و برقهای هالیوودی تقریبا غیرممکن است. مگر میشود اولین برخورد با زنومورف را در فیلم Alien 1 از یاد و خاطر برد؟
۳- سهگانهی Matrix
سال: ۱۹۹۹ و ۲۰۰۳
کارگردان: لانا و لیلی واچوفسکی
بازیگران: کیانو ریوز، لارنس فیشبرن، کری-ان ماس
سهگانهی فیلم ماتریکس قطعا یکی از بهترین تریلوژیهای صنعت سینما تا به امروز است و حداقل در زمینهی جلوههای ویژه نمیتوان تنها یکی از این سه فیلم را جدا کرد و آن را بهترین فیلم در این زمینه خطاب کرد. ماتریکس را میتوان از جنبهی جلوههای ویژه، چند قدم از نسل خودش جلوتر دانست؛ چراکه ایدهی جا خالی دادن قهرمان اصلی داستان از گلولههای شلیک شده برای اولین بار بهطور رسمی در فیلم ماتریکس رخ داد و بعد از موفقیت ماتریکس، این ایدهی فیلم در تدوین و تهیهی فیلم و حتی بازیهای ویدیویی دیگری نیز مورد استفاده قرار گرفت. برادران واچفسکی سطح انتظارات علاقهمندان به فیلمهای سینمایی در ژانر علمی-تخیلی را به شدت بالا برد و حال، پس از گذشت نزدیک به ۲۰ سال از اکران آخرین فیلم، وقتی خبر شنیدن تولید Matrix 4 را شنیدیم، دغدغه و نگرانیمان پس از نحوهی روایت داستانی، روی بخش جلوههای ویژه معطوف شده که آیا کارگردانها قادر خواهند بود در سال ۲۰۲۲ میلادی مثل گذشته قدرتمندانه فیلم ماتریکس ۴ را اکران کنند یا خیر.
۲- The Lord of the Rings: The Two Towers
سال: ۲۰۰۲
کارگردان: پیتر جکسون
بازیگران: الیجا وود، ایان مککلن، ویگو مورتنسن
در بین سه فیلم ارباب حلقهها، به سراغ سومین فیلم یعنی «دو برج» میرویم تا جایی در این لیست داشته باشد. پیتر جکسون با وسواسی ستودنی و قابل تحسین هر سه فیلم را روانهی سینما کرد، اما «دو برج» قطعا از جنبهی جلوههای ویژه و بصری، یک سر و گردن بالاتر از دو اثر قبلی خود است. صحنهی نبرد حماسی فیلمِ آخر را به یاد بیاورید که به نوعی هیجان خالصی را به مخاطب تزریق میکرد. نزدیک به ۳۰۰ نفر تنها برای ساخت و تهیهی جلوههای بصری و ویژه پای این فیلم وقتشان را سپری کردند و نتیجه هم چیزی جز یک شاهکار نشد. اگر از فیلم رتبهی اول این لیست فاکتور بگیریم، در زمان نگارش این مقاله، بزرگترین و گستردهترین تیم از کارشناسان فنی در زمینهی جلوههای ویژه و بصری را میتوان در فیلم ارباب حلقهها: دو برج مشاهده کرد. پیتر جکسون ثابت کرد که برای ماندگار شدن در حافظهی سینما باید خونِ دل خورد و او با کمک گرفتن از دو تیم بسیار بزرگ برای تهیهی جلوههای ویژه و بصری توانست سهگانهی ارباب حلقهها را به یکی از ماندگارترین و مشهورترین تریلوژی تاریخ بشریت تبدیل کند.
۱- Avatar
سال: ۲۰۰۹
کارگردان: جیمز کامرون
بازیگران: سم ورتینگتون، زوئی سالدانیا، سیگورنی ویور
جیمز کامرون درست زمانی که دیگر میتوانست سرش را با پروژههای دیگری به جز کارگردانی فیلمهای بلند گرم کند، ایدهای علمی-تخیلی به اسم آواتار را معرفی کرد و در سال ۲۰۰۹ فیلمی تحت عنوان Avatar اکران شد که موفقیت و شهرتِ این هنرمند خستگیناپذیر را بیش از پیش کرد. فیلم آواتار قطعا جاهطلبانهترین فیلم جیمز کامرون به حساب میآمد؛ چراکه ایدهی فیلم و خلق دنیایی که قهرمان داستان قرار بود به آن دنیا سفر کند، نیازمند جلوههای ویژه و بصری بسیار زیادی بود. خوش رنگ و لعاب بودن فیلم آواتار باعث شد تا این فیلم رکوردزنی کند و در صدر پرفروشترین فیلم تاریخ جای بگیرد و این رتبه و مقام تا همین سال گذشته در دست آواتار بود تا اینکه فیلم ابرقهرمانی Avengers: End game توانست شاهکار جیمز کامرون را به زیر بکشد. نسخهی دوم تا پنجم فیلم Avatar قرار است طی سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۷ میلادی اکران شود و جیمز کامرون تصمیم دارد مجدد آمار و ارقام حوزهی سینما را تحت تاثیر آثار خود تغییر دهد. سوال اینجاست آیا فیلم Avatar 5 میتواند مثل آواتار در ذهنمان ماندگار شود؟ باید منتظر ماند.
نظر شما چیست؟ چه فیلمهای سینمایی جایشان در این لیست خالی است؟ دیدگاهتان را با ما به اشتراک بگذارید.
نظرات
دیدگاه خود را اشتراک گذارید