بررسی فیلم مطرب

مطرب یک هدف خاص را دنبال می‌کند و آن هم چیزی جز فروش حداکثری نیست. فیلم هر چه برای کسب اجازه‌ی پخش در سینماهای ایران در اختیار داشته را جلوی دوربین قرار داده تا در یک آشفتگی به تمام معنا بتواند مخاطب بیشتری را به تماشای خود جذب کند و بلیت بیشتری بفروشد. داستان آن‌چنان در فیلم بی‌اهمیت است که لو دادن بخش یا حتی کل آن باعث نمی‌شود تا مخاطبانی که آن را ندیده‌اند، چیز مهمی را از دست بدهند و از این بابت متضرر شوند. حتی ممکن است بسیاری از آن‌هایی که فیلم را دیده‌اند، پس از مدتی کوتاه، کلیت داستان فیلم را فراموش کنند و به یاد نیاورند که آخر داستان چه شد و آقای مطربِ داستان که پرویز پرستویی نقش آن را بازی کرده بالاخره از کجا به کجا رسید. بسیاری از صحنه‌ها و کاراکترهای فیلم، مثل فرستاده‌ی سفیر ایران در ترکیه یا راننده‌ی شخصی او تا حدودی اضافی هستند؛ اگر این کاراکترها از فیلم حذف می‌شدند، هیچ تغییری در روند داستان ایجاد نمی‌شد و مطرب همچنان می‌توانست روایتگر سرگذشت شخصیت اول خود برای خواننده شدن در «آن‌ور آب» باشد.

شاید یکی از نقاط قوت مطرب این باشد که فیلم، مخاطبِ خود را برای ۱۰۷دقیقه در حال و هوای خوبی قرار می‌دهد که با تماشای سرگذشت ابراهیم خوش‌لحن برای رسیدن به آرزوی دیرینه‌ی خوانندگی‌اش، خوش بگذراند که البته در این مسئله موفق عمل کرده است. مطرب فقط می‌تواند مخاطب را سرگرم کند و با استفاده از ترفندهایی مثل فارسی صحبت کردن خواننده‌ی زن ترکیه‌ای و کنایه‌های خاصی که کمتر در سینمای ایران اجازه‌ی پخش پیدا می‌کنند، مخاطب را شگفت‌زده کرده و اوقات خوشی را برای او فراهم کند.

مطرب همانند یک موسیقی فالش است که رسالت خود را به خوبی ادا نکرده

پس از تماشای فیلم آنچه راحت‌تر در ذهن مخاطب باقی می‌ماند، دیالوگ‌های خاص و کنایه‌های بی‌ادبانه‌ی آن است که در نوع خود می‌تواند برای مخاطب بزرگ‌سال جذاب باشد. البته می‌توان گفت که این دست از کنایه و شوخی‌های بی‌ادبانه، صرفاً نکته‌ی منفی فیلم محسوب نمی‌شوند. اگر مطرب، داستان و فضاسازی مستحکم‌تر و یکپارچه‌تری داشت و به خاطر برخی از دیالوگ‌ها محدودیت سنی برای تماشای آن در نظر گرفته می‌شد، می‌توانستیم آن را یک فیلم تجاری نه چندان خنده‌دار از دسته کمدی که مشابه آن طی چند سال گذشته ساخته شده‌ در نظر بگیریم، اما حقیقت تلخ این است که یکپارچگی در داستان مطرب جایگاهی ندارد و به نظر می‌رسد که حتی مصطفی کیایی در ساخت این فیلم اهمیتی به این موضوع نداده است. سبک روایت داستان و جنس شوخی‌های مطرب دقیقا همانند سبک خوانندگی قهرمانش، کوچه بازاری هستند که هوادارهای خاص خودش را دارد. البته یکی از دلایلی که باعث جذابیت احتمالی این نوع داستان‌ها برای مخاطب می‌شود، نادر بودن آن‌ها در سینمای ایران است.

از دیگر خصیصه‌های فیلم که می‌تواند به عنوان نقطه‌ی قوت آن در نظر گرفته شود، روایت سرگذشت ایرانی‌های مهاجر در کشورهای دیگر است. مطرب از یک طرف در حال به تصویر کشیدن افرادی است که مهاجرت و پناه بردن به کشورهای دیگر را هم‌تراز با آزادی محض و شکوفایی استعدادهای خود می‌دانند و از طرف دیگر فیلم، آرمان‌شهر موهومی که این افراد در تصورات خود و اطرافیان ایجاد کرده‌اند را مورد نکوهش قرار می‌دهد. فیلم فردی را نشان می‌دهد که به امید موفقیت حرفه‌ای، هنری و چه بسا کسب آزادی بیشتر بدون هیچ پشتوانه‌ای، دست به مهاجرت غیرقانونی می‌زند و عاقبت به سرنوشتی سخت دچار می‌شود. فیلم به طرزی کنایه‌آمیز دشواری‌ها و چالش‌های پیش‌رو برای مهاجرت غیرقانونی و بی‌پشتوانه را نشان می‌دهد که افراد از سر ناچاری و خجالت مجبور به دروغ گفتن درباره‌ی زندگی خوب و بسیار عالی خود به خانواده و نزدیکان در ایران می‌شوند. البته این خصیصه می‌تواند یک پاشنه‌ی آشیل دیگر نیز برای مطرب به حساب آید؛ چرا که فیلم در بیان این موضوع تا حدودی اغراق می‌کند و حتی در برخی از صحنه‌ها برعکس این قضیه رفتار می‌کند؛ تا جایی که ترکیه را واقعاً مهد آزادی برای مدعیان هنر نشان می‌دهد. این رفتار ضد و نقیض در نهایت باعث می‌شود حتی اگر فیلم در تلاش بوده تا مهاجرت غیرقانونی را نهی کند، نتیجه‌ای نسبتاً بی‌حاصل داشته باشد.