فیلم مولان (Mulan) نیز بالاخره پس از کش و قوسهای فراوان مراحل تولید خود را پشت سر گذاشت و در نهایت منتشر شد ولی آیا اثر خوب و سرگرمکنندهای است؟
پیش از شروع به بررسی و واکاوی اجزای فیلم مولان باید دو سوال مهم طرح کنیم. اول اینکه آیا فیلم مولان که محصول دیزنی است و حالت لایو اکشن دارد، به نسخهی اصلی وفادار است و دوم اینکه آیا میتوان این فیلم را بهتنهایی و بدون قیاس به انیمیشن مولان ستایش کرد یا خیر. در پاسخ به سوال اول باید گفت فیلم مولان که در سال ۲۰۲۰ منتشر شده، یک ریمیک وفادار به انیمیشن قدیمی مولان نیست و دیزنی با توجه به برخی از فاکتورها در نسل جدید تلاش کرده تا فیلم مولان، بیشتر به یک اثر پر زرق و برقی تبدیل شود تا نسل جدید مخاطبین صرفا از تماشای این زرق و برقها به وجد بیایند و بس. در گذشته چنین چیزی کمتر در دستور کار قرار داشت و چه در داستان واقعی و چه در داستانهای فانتزی فرض را بر این میگرفتند که مخاطب دلش میخواهد بهواسطهی تعریف یک قصهی ماجراجویی، با قهرمان یا ضدقهرمانها بیشتر آشنا شود و با این شخصیتها خاطره داشته باشد. احتمالا مبنای دیزنی در عصر جدید بر این پایه استوار شده که مولان قرار است به جای آنکه همان مولان قدیمی باشد، صرفا ابزاری باشد برای انتقال یک پیام و معنا. سوال اینجاست آیا فیلمساز موفق شده به این هدف جامهی عمل بپوشاند؟
در جواب هم میتوان بله گفت و هم خیر. بله از این جهت که کارگردان در انتقال معنا و مفهوم زنانهی داستان موفق است و خیر از این جهت که فرایند انتقال این مفهوم، نه بهواسطهی زیرمتن، بلکه از طریق همان متن اولیهی فیلم انجام میگیرد. اگر قرار باشد مفهومی در یک فیلم با اثری ماندگار به بیننده منتقل شود، این پروسه باید در زیرمتن فیلم لحاظ شود؛ یعنی بیننده باید ناخودآگاهش فعال شود و به این نتایج دست یابد که وجود مولان در بستر داستانی به چه دلیل بوده و فیلمساز به دنبال انتقال چه معنا و مفهومی است. اینکه خیلی واضح و حتی بهواسطهی دیالوگهایی میشنویم که مولان باید جایگاه خودش را در این جامعه پیدا کند، هنر نیست و اتفاقا به تجربهی مخاطب از فیلم لطمه میزند. گویا کارگردان فرض را بر این گرفته که اکثر بینندهها، افرادی خردسال هستند که باید خیلی از حرف و صحبتها را به آنها اینگونه دیکته کند.
فیلم از لحاظ بصری زیبا و چشمنواز است و میتوان قابهای زیادی را در حین تماشای فیلم پیدا کرد که صرفا «زیبا» به نظر میرسد، اما آیا این زیباشناسیهای فیلم به درد خاصی میخورد؟ مسلما خیر. برداشتهای زیادی، به خصوص در ابتدای فیلم میبینیم که هدفی را به دنبال ندارد اما از لحاظ جلوههای بصری نماهای جذابی است و رسما فیلمساز رخِ بریز و بپاشهای فیلم مولان را با تعبیهی جلوههای بصری در طول داستان میدهد. این اغراق و وسواس کارگردان باعث شده تا روی شخصیتپردازیها نیز تاثیراتی هر چند منفی را مشاهده کنیم. در فیلم مولان اینطور میبینیم که نیروی «چی» نقش مهمی در پیشبرد داستانی ایفا میکند، اما این نوع نگرش باعث شده تا مولان بیشتر به یک سوپرهیرویی مثل بتمن شباهت پیدا کند. در فیلم مولان، ما رسما ابرقهرمانی از جنس دنیای مارول را میبینیم تا دختری که قصد دارد مایهی شرافت و حیثیت خانوادهاش باشد. سبک شبهِ ابرقهرمانی فیلم و همچنین حضور شخصیتی خاکستری به اسم ژیانیانگ، در نقش ساحرهی جبههی مخالف باعث شده تا فیلم هیچ شباهتی با فیلم اصلی نداشته باشد. عجیب است که فیلم مولان برخلاف انیمیشن مولان، در سال ۲۰۲۰ هیچ رقم نه موزیکال است و نه به این ژانر دستاندازی میکند. با اینکه موسیقیهای متن همتراز با جلوههای بصری فیلم خوب از آب درآمده، اما معدود رفرنس و ارجاعی که فیلم مولان سال ۲۰۲۰ به اصل خود دارد در موسیقیای است که از انیمیشن مولان به یادگار مانده؛ قطعهای که “I’ll Make a Man Out of You” نام دارد. قطعهای شاهکار که قطع به یقین اگر یادتان هم نباشد، با شنیدنش حس خوبی به شما دست میدهد. با تمام این تفاسیر، عمده مشکلات فیلم مولان به شخصیتپردازی و فیلمنامهی شلختهش برمیگردد.
در فیلم مولان، ما رسما ابرقهرمانی از جنس دنیای مارول را میبینیم تا دختری که قصد دارد مایهی شرافت و حیثیت خانوادهاش باشد
با وجود ایفای نقش قابل قبول بازیگرهایی مثل دانی ین (بازیگر سری فیلمهای Ip Man)، فیلمنامه از بیخ و بن اشکالات زیادی دارد. مهمترین ایراد برمیگردد به شخصیتپردازی مولان که نه آن چیزی است که در گذشته دیدهایم و نه کاراکتری که به تنهایی قادر باشد درام داستان را به جلو هدایت کند. مولان از ابتدای فیلم قدرتمند است، در میانهی فیلم صرفا قدرتهایش را پنهان میکند چون پدرش به او اینطور دستور داده. در انتها نیز حضور مولان با حالتی قدرتمند و شجاعانه موجب میشود تا پایان داستان را ببینیم. ما به عنوان بینندهی فیلم و نه فردی که با انیمیشن مولان خاطره داشته، شخصیتی را میبینیم که در طول ماجراجوییهایش اصلا به هیچ مانعی برنخورده و مجدد باید با اشاره به جنبهی شبهابرقهرمانیِ فیلم، به این نکته اشاره کرد که کاراکتر مولان، دختربچهای نیست که بتوان به راحتی با او همذاتپنداری کرد. مولان به شدت قوی است و از همان اولین برخوردش با دشمنان میفهمیم که کسی حریف مولان نمیشود؛ حتی شخصیت ساحرهی داستان.
فیلمنامهنویسِ پروژهی لایو اکشن فیلم مولان، به صورت وسواسی تنها روی شخصیت مولان و حس و حال او در تک تک دقایق فیلم پرداخته، اما از آن سو دشمنان مولان یعنی بوری خان و نیروهایش مثل مترسک صرفا اهداف خود را در طول داستان دنبال میکنند. نتیجهی چنین فیلمنامهای به درد کسی نمیخورد و با اینکه داستان فیلم در انتها به یک سرانجام مطلوب میرسد، قصهی فیلم مولان صرفا سرگرمکننده است و قدرت ماندگاری را در ذهنمان اصلا و ابدا ندارد. اصرار عجیب دستاندرکاران فیلم برای وام نگرفتن از عناصر خوبِ انیمیشن برای بیننده قابل فهم نبوده و حتی برخی از تدابیر فیلمساز در این پروژه قابل توجیه نیست؛ برای مثال وجود ققنوس به جای اژدهای انیمیشن یعنی «موشو» در این فیلم واقعا مضحک است. با ورود ققنوس به جریان داستانی، فیلم مولان رسما جنبهی سوپرنچرال پیدا میکند و جالب است که تعامل آنچنان قابل توجهی نیز بین مولان و این ققنوس نه دیده میشود و نه حس. فیلمساز با اصرار میخواهد مولان را به ققنوس تشبیه کند؛ موجودی که از خاکستر زاده میشود و در فرهنگ مردم چین نماد خشنودی، تحول و خودشکوفایی است. فیلمساز به شدت رو بازی میکند و اگر حتی قصد بر این بود مولان را یک ققنوس بدانیم، باید این موضوع بسیار هوشمندانهتر از وضع فیلمنامهی کنونی به تصویر کشیده میشد. اگر فیلمنامه به این ترتیب به جلو پیش میرفت، شاید در برداشتهای پایانی فیلم، درست آن زمان که مولان جلوی بوری خان میایستد و ققنوس نیز از سمتی دیگر به صحنه ورود میکند، حس خشنودی به ما دست میداد. لایو اکشن مولان تفاوتهای زیادی از لحاظ فیلمنامه و ساختار داستانی با اصل خود دارد و گفتن تک تک این تفاوتها، مقالهای جداگانه میطلبد. با این اوصاف با توجه به پایانبندی داستان فیلم، اینطور به نظر میرسد که قرار است دنبالههای دیگری از مولان در دنیای سینما و شاید هم تلویزیون به چشم ببینیم. حال اینکه فیلم Mulan 2 در آیندهی نزدیک در دستور تولید قرار میگیرد یا آیندهی دور را نمیتوان با قاطعیت مشخص کرد، اما چنین تغییرات عمده و بنیادینی در فیلمنامه، این فرضیه را قدرت میبخشند.
فیلم Mulan حتی اگر اسمی دیگر هم داشت، باز هم فیلمی نمیشد تا به آن لقب «ستودنی» و «ماندگار» را نسبت دهیم. تماشای فیلم برای فردی که هیچ ایدهای ندارد انیمیشن مولان چیست احتمالا میتواند لذتبخش و سرگرمکننده باشد، اما فیلم لایو اکشن مولان ایرادات ریز و درشتی دارد که برای هر بینندهای قابل لمس است. اگر هنوز انیمیشن مولان را تماشا نکردهاید به سراغش بروید. فارغ از سن، احتمالا شما نیز همزمان با یکی از شخصیتهای داستان به اسم لی شنگ، موزیک معروف مولان را حین تماشا همخوانی میکنید!
- داستان قدرتِ سرگرم کردن را دارد
- چشمنواز و زیبا بودن اکثر نماهای فیلم
- جلوههای بصری بسیار خوب و سینمایی
- رفرنس و ارجاعات موسیقیایی فیلم به موزیک انیمیشن مولان
- عدم وفاداری فیلم به اصل و ریشههای خود
- انتقال معنا به صورت مستقیم و غیرقابل قبول به مخاطب
- شباهت مولان به یک شخصیت ابرقهرمان
- فیلمنامهای سراسر اشکال به انضمام شخصیتهای تک بعدی
نظرات
دیدگاه خود را اشتراک گذارید