نقد فیلم شیشلیک

فیلم شیشلیک بزدل است؛ از آن رو که می‌ترسد یک قهرمان واقعی به ما نشان بدهد، می‌ترسد از اینکه ما را به کنش‌مندی دعوت کند و می‌ترسد تا توپ را در زمین بالادستی‌ها بیاندازد، از همین رو مردم را مفلوک و بی‌چیز نشان می‌دهد. از همان تصاویر ابتدایی، فیلم دارای تناقضات بسیار است. مهدویان در ابتدا گوشه و کنار شهر را به ما نشان می‌دهد. آرایشگاه، بازی بچه‌ها در آب، رفت و آمد مردم و … که هیچکدام نشانی از جبر یا ناراحتی ندارند. در حالی که کمی جلوتر می‌فهمیم آن‌ها مردمی حسرت کشیده و خوار شده‌اند که برای حفظ زندگی خود و خانواده‌شان دائم به بچه‌هایشان دروغ می‌گویند. شیشلیک می‌خواهد داستان شهری را تعریف کند که مردمش بنده‌ی کار و رعیتِ صاحبان شهر هستند و هرچه آن‌ها بگویند را بی برو برگرد قبول می‌کنند. 

فیلم شیشلیک بزدل است از آن رو که می‌ترسد یک قهرمان واقعی به ما نشان بدهد، می‌ترسد از اینکه ما را به کنش‌مندی دعوت کند و می‌ترسد تا توپ را در زمین بالادستی‌ها بیاندازد

فیلم شیشلیک دوگانه‌ی فقر و غنا را دستمایه‌ی داستان خود قرار داده. موضوعی که در جامعه‌ی کنونی ایران مسئله‌ی بسیار حساس و پیچیده‌ای است. فیلم شیشلیک داستان شهر یا روستایی به نام «طرب آباد» است که مردمش همگی در «کارخانه‌ی پشم ایران» مشغول به کار هستند. شهری که محل تفتیش عقاید است و مسئولان آن، مدیر مدرسه و رئیس کارخانه، ترس پیدا شدن هوا و هوسِ خوشی‌های زندگی را در زیردستانشان دارند چرا که احتمالا فکر می‌کنند این موضوع ممکن باعث وحدت آن‌ها یا انگیزه‌ای برای نافرمانی کردن باشد. فیلم از جایی شروع می‌شود که شهر در حال آماده شدن برای جشن گرسنگی است. سالگردی که برای یادبود «قهرمان»‌های دنیای شیشلیک گرفته می‌شود که سال‌ها قبل، بر اثر گرسنگی جان باخته‌اند. چطور می‌شود انسان‌هایی منفعل و بی‌چیز را بر اثر گرسنگی مرده‌اند قهرمان خواند؟ به خاطر دقیقا چه چیزشان آن‌ها لایق ستایشی قهرمان‌گونه در فیلم شیشلیک هستند؟ فقرشان؟ به نظرم در ابتدا باید یک مسئله را برای محمدحسین مهدویان، امیر مهدی ژوله و دیگر سازندگان شیشلیک و البته خوانندگانی که از تماشای فیلم لذت برده‌اند روشن کنیم. انسان‌ها همگی در وجود با یکدیگر برابر هستند و به واسطه‌ی کرامات انسانی همگی قابل احترام. فقیر تنها قربانی سیستم ناعادلانه‌ی توزیع ثروت است و نه قهرمان. قهرمان آن کسی است که علیه وضع موجود دست به عمل می‌زند و سعی در تغییر آن دارد. آیا کسی در فیلم طغیان می‌کند؟ یا از وضع موجود ناراضی است؟ اگر ناراضی نیست که لیاقتش همینقدر است و اگر هست پس نشانه‌هایش کجاست. در یک یا دو صحنه، شخصیت پژمان جمشیدی کارهایی می‌کند، اما در انتها او نیز منفعلانه از کارخانه اخراج می‌شود و هیچ عمل قهرمانانه‌ای از او نمی‌بینیم و این یعنی فیلم شیشلیک در طرف سرمایه ایستاده و نه کارگر.

کمدی شیشلیک نیز بسیار لوس و شعارزده است. فیلم سعی می‌کند با سوار موج‌های اعتراضی مد روز شدن، وجه اعتراضی خود را حفظ کند، بی‌آنکه درام و معنا ذره‌ای مسئله‌ی فیلم باشد. فیلم پر از لودگی و لوس‌بازی‌های سکرآور است، مثل سکانس خاکسپاری پدر رضا عطاران و در آغوش گرفتن‌های پی در پی رضا عطاران و پژمان جمشیدی که انگار تداعی کننده‌ی مسئله‌ی همجنس‌گرایی است. شوخی‌هایی در حد تلگرام و گرو‌ه‌های واتس‌اپی که نه تناسبی با داستان دارند و نه حداقل در سالنی که ما در آن بودیم توانستند کسی را به خنده وادارند.

فیلم شیشلیک به مثابه کباب فروشِ کلاشِ سر گردنه، سعی می‌کند تا با خوراندن بوی کباب به مشام مخاطبان، جیب آن‌ها را خالی کند. بسیار امیدوارم همانطور که سازندگان بوی کباب قلابی‌شان را به خورد ما دادند، در فصل اکران چیزی بیشتر از صدای سکه دستگیرشان نشود.