نقش گوشی های هوشمند در آموزش کودکان: مفید یا مخرب؟

در دنیای امروز، بسیاری از کودکان خردسال به محض رسیدن به مقطع ابتدایی گوشی تلفن همراه به‌دست می‌گیرند. تهیه گوشی هوشمند برای کودکان در حال حاضر، بنا به شرایط آموزشی متأثر از بیماری کووید-۱۹، به امری گریزناپذیر تبدیل شده است. اما محققان در بررسی نقش گوشی های هوشمند در آموزش کودکان به تأثیرات منفی و مخرب استفاده طولانی‌مدت از اسمارت‌فون‌ها در موفقیت‌های دانش‌آموزان خردسال اشاره می‌کنند.

کلاوس زیریر (Klaus Zierer) پروفسور آموزش دانشگاه آیزنبرگ در آلمان می‌گوید، مسئولان و مدیران مدارس باید استفاده کودکان مدرسه‌ای از گوشی های هوشمند را از نزدیک تحت نظر داشته باشند. او در این درباره هشدار می‌دهد که استفاده طولانی مدت دانش‌آموزان از تلفن همراه می‌تواند منجر به نقص گسترده در یادگیری و آموزش این کودکان شود.

پروفسور زیریر همچنین اشاره می‌کند، که آخرین نتایج تحقیقاتی نشان می‌دهد که استفاده بی‌رویه از اسمارت‌فون‌ها در طول یک سال می‌تواند منجر به مشکلات قابل توجه و جبران‌ناپذیر در روند یادگیری شود.

علاوه بر این، ارتباط میان استفاده بی‌رویه از گوشی‌های هوشمند کیفیت پایین خواب، قرار گرفتن در معرض تهدیدات و آزار سایبری و دیگر فاکتورهایی که دستاوردهای آکادمیک را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند پیش‌تر اثبات شده است.

همانطور که پروفسور زیریر اشاره می‌کند، پیشروی ساختارهای آموزشی به سمت دیجیتالی شدن مقوله‌ای بحث‌برانگیز و غیرقابل انکار است. همچنین، نتایج بسیاری از بررسی‌ها نشان می‌دهد که عدم وجود قوانین مشخص برای استفاده کودکان از گوشی‌های هوشمند خارج از کلاس درس باعث می‌شود که دانش‌آموزان حتی از تکالیف آموزشی جا بمانند. زیریر در ادامه صحبت‌هایش اشاره می‌کند که سواد رسانه‌ای در عصر ما به موضوعی بسیار حیاتی تبدیل شده است و مدارس در برنامه‌های آموزشی خود باید به‌صورت اختصاصی به آن بپردازند.

پروفسور زیریر طی سالیان متمادی با پروفسور دیگری از موسسه تحقیقات آموزشی در دانشگاه ملبورن به نام پروفسور هتی (Hattie) همکاری کرده است. پروفسور هتی که یکی از موافقان تئوری تدریس مبتنی بر شواهد است-که به معنای متدهای آموزشی است که کارایی آن‌ها با استفاده از شواهد اثبات شده- با انتشار کتابی به نام «یادگیری ملموس» در سال ۲۰۰۸ در به شهرت رسید. کتاب او در واقع، آمیزه‌ای از ۸۰۰ تحلیل آماری از داده‌های جمع‌آوری‌شده از مطالعات مستقل است که جامعه آزمایشی بیش از ۸۰ میلیون دانش‌آموز را پوشش می‌دهد. هدف او از نوشتن چنین کتابی شناسایی روش‌هایی است که بیش‌ترین نقش را در کسب موفقیت‌های آکادمیک ایفا می‌کنند.

از آن زمان تا کنون، کتاب یادگیری ملموس به‌عنوان مرجعی برای شناسایی روش‌های تدریس استفاده می‌شود و توسط پروفسور هتی و زیریر با استفاده از تحلیل‌های آماری بیش از پیش گسترش یافته است.

چنانکه زیریر اظهار می‌کند، در حال حاضر نتایج بیش از ۱۰۰ هزار پژوهش درباره فرایند یادگیری در کودکان مدرسه‌ای در سرتاسر جهان به کتاب اضافه شده است. زیریر به‌عنوان یکی از محققانی که ادعا می‌کند شواهد موجود نشان‌دهنده افت تحصیلی در کودکان است، اشاره می‌کند که تأثیرات پاندمی اخیر بر فرایند آموزش و یادگیری، و همچنین نقش گوشی های هوشمند در آموزش کودکان، موضوع محوری بسیاری از پژوهش‌ها در سرتاسر جهان است.

بسته شدن مدارس و تغییر رویکردهای آموزشی به شیوه آموزش از راه دور و آنلاین تقریبا تمام دانش‌آموزان را تحت تأثیر قرار داده، اما به هر حال زیریر می‌گوید که بیش‌ترین آسیب متوجه دانش‌آموزانی از خانواده‌های محروم بوده است.

در حالی که آسیب‌های ناشی از آموزش از راه دور تا حدودی با تقویت زیرساخت‌های دیجیتال در مدارس جبران شد، اما آموزش حضوری به هیچ عنوان نمی‌تواند با آموزش از راه دور جایگزین شود.

تمام آنچه گفته شد بر آنچه که بیش از ۳۰ سال مورد تاکید بوده است صحه می‌نهد؛ آموزش دیجیتال به‌تنهایی نمی‌تواند جایگزین حضور دانش‌آموزان در مدارس باشد. تدریس ضعیف با ابزارهای دیجیتال بهتر نمی‌شود، بلکه ابزارهای آموزشی تنها می‌توانند به بهتر شدن شیوه‌های تدریس مناسب و کارآمد کمک کنند.