پردازنده اسنپدراگون - Snapdragon

اسنپدراگون چیست؟ | هر آنچه که لازم است درباره انواع پردازنده‌های کوالکام بدانید

معرفی سیستم‌های تک تراشه‌ای کوالکام

1%
  • 0/10
اسنپدراگون چیست؟ | هر آنچه که لازم است درباره انواع پردازنده‌های کوالکام بدانید ۰ ۲۲ فروردین ۱۴۰۱ مقالات فناوری کپی لینک

متداول‌ترین سیستم‌های تک تراشه‌ای مورد استفاده در گوشی‌های هوشمند اندرویدی تراشه‌های اسنپدراگون (Snapdragon) کوالکام هستند. به‌عنوان مثال، شرکت سامسونگ در سری گوشی‌های گلکسی سری S در آمریکا و در برخی دیگر از بازارها از پردازنده اسنپدراگون استفاده می‌کند.

پردازنده اسنپدراگون همچنین در محصولات شرکت‌های شیائومی، وان‌پلاس، و البته در تمام گوشی‌های پرچم‌دار از برندهای متعبر که تراشه‌هایشان را خودشان تولید نمی‌کنند به کار می‌رود. حتی این احتمال وجود دارد که در حال حاضر با دستگاهی که پردازنده اسنپدراگون در آن استفاده شده در حال خواندن این مطلب باشید!

با این حال، تنها گوشی‌های پرچم‌دار نیستند که از تراشه‌های اسنپدراگون کوالکام بهره می‌برند. شواهد کاملی از تولید انواع مختلف پردازنده اسنپدراگون وجود دارد که در قیمت‌های مختلف و برای دستگاه‌های مختلف گوشی موجود هستند. مطمئناً مدل‌های مختلف پردازنده در مشخصات و کارایی تفاوت‌های قابل توجهی دارند؛ بنابراین، آشنایی با مدل‌های مختلف تراشه‌های SoC (سیستم تک تراشه‌ای) اسنپدراگون کوالکام و مقایسه آن‌ها خالی از لطف نیست.

۱- سری Snapdragon 800: رده پریمیوم

پردازنده Snapdragon 8 Gen 1 به‌عنوان بهترین پردازنده گوشی‌های هوشمند کوالکام شناخته می‌شود که در بسیاری از تلفن‌های همراه باکیفیت تولید شده در سال ۲۰۲۲ از جمله سری شیائومی ۱۲، خانواده گلکسی S22 سامسونگ و گوشی هوشمند Oppo Find X5 Pro استفاده شده است. البته که این تراشه از سری Snapdragon 800 است که به‌عنوان قدرتمندترین خانواده شرکت کوالکام شناخته می‌شود.

انتظار می‌رود که پردازنده جدید Snapdragon 800 به‌روزرسانی استواری از نسل فعلی پردازنده اسنپدراگون یعنی سری Snapdragon 888 باشد که در حال حاضر پرچم‌دار سیستم‌های تک‌تراشه‌ای این برند است. تراشه ۴ نانومتری از CPU هشت هسته‌ای قوی بهره می‌برد. در واقع، این تراشه دارای یک هسته قدرتمند Cortex-X2، سه هسته Cortex-A710 و چهار هسته Cortex-A510 برای ارائه عملکردهای سبک است. شرکت کوالکام مدعی است که بنا به داشتن چنین مشخصاتی باید انتظار بهبود عملکرد ۲۰ درصدی و افزایش کارایی ۳۰ درصدی را نسبت به انواع پردازنده اسنپدراگون فعلی از سری Snapdragon 800 داشته باشید. علی‌رغم بیان این موضوع از سوی شرکت سازنده، بررسی‌هایی که برای محک‌زنی گوشی‌های سری گلکسی S22 سامسونگ ‌انجام شد نشان داد که بهبود عملکرد CPU تقریبا ناچیز است.

از آنجایی که کوالکام مدعی‌ست عملکرد Adreno، جدیدترین کارت گرافیک تولید شده توسط این شرکت، ۳۰ درصد افزایش داشته و کارآیی آن نسبت به نسخه‌های قدیمی‌تر ۲۵ درصد بهبود یافته است، انتظار می‌رود که طی مدت‌زمان کوتاهی سخت‌افزارهای گرافیکی جدیدتر با عملکرد چشم‌گیر وارد بازار شوند.
جدیدترین پردازنده اسنپدراگون کوالکام همچنین از یک مودم تجمیع‌شده مدل X56 با ارائه شبکه 5G بهره می‌‌برد که پهنای باند ۱۰ گیگابایت بر ثانیه را ارائه کرده و از امواج میلی‌متری و باند فرکانسی زیر ۶ گیگاهرتز شبکه 5G پشتیبانی می‌کند. از سوی دیگر، ارائه Wi-Fi 6E، بلوتوث 5.2، پشتیبانی از تک دوربین ۲۰۰ مگاپیکسلی، ضبط HDR  با کیفیت 8K و فناوری شارژ سریع نسل 5 از پردازنده‌های اسنپدراگون 800 کوالکام انتظار می‌رود.
مجموعه تراشه‌های پرچم‌دار شرکت که در سال ۲۰۲۱ ارائه شدند، سری‌های Snapdragon 888 و 888 plus را شامل می‌شد،‌ که به گوشی‌های هوشمند متعددی از جمله شیائومی سری Mi 11، گلکسی S21 در ایالات متحده و گوشی وان‌پلاس 9 قدرت می‌بخشیدند.

سری پردازنده Snapdragon 888 عملکرد امیدوارکننده‌ای دارد. به‌عنوان اولین ویژگی قابل توجه، این مجموعه از تراشه‌های اسنپدراگون قدرت CPU خوبی ارائه می‌دهند. مجموعه 888 شامل یک هسته Cortex-X1 برای انجام تسک‌های سنگین، سه هسته Cortex-A78 و چهار هسته Cortex-A55 است و همچنین سری 888 plus با ارائه Cortex-X1 و افزایش جزئی سرعت پردازنده از سری قبلی متمایز می‌شود.
همچنین، سری Snapdragon 888 برای اولین بار در سری پردازنده‌های پرچم‌دار اسنپدراگون کارت گرافیک مناسبی برای بازی‌های ویدیویی و شبیه‌سازها ارائه می‌کند و همچنین دارای یک مودم تجمیعی 5G است. این مجموعه از تصاویر ۲۰۰ مگاپیکسلی، ضبط ویدیو 8K، فناوری Quick Charge، وای فای 6E و بلوتوث 5.2 پشتیبانی می‌کند.
بد نیست بدانید که سری‌های 888 و 888 plus تنها مجموعه پردازنده‌های اسنپدراگون از سری 800 نیستند؛ چرا که در سال ۲۰۲۱ شرکت کوالکام سری پردازنده اسنپدراگون 870 و همچنین 860 را معرفی و روانه بازار کرد.

همان‌طور که در اوایل سال ۲۰۲۱ اعلام شده بود، سری Snapdragon 870 به‌روزرسانی مختصری از سری پردازنده‌های پرچم‌دار 865 و 865 plus بود، که یک سال قبل‌تر یعنی در سال ۲۰۲۰ عرضه شده بودند. هر سه مجموعه تراشه اسنپدراگون از چیدمان CPU سه خوشه‌ای بهره می‌برند که دارای یک هسته قدرتمند Cortex-A77، سه هسته کم‌ قدرت‌تر اما همچنان توانمند Cortex-A77، و چهار هسته کم‌مصرف اما کارآمد Cortex-A55 هستند. همچنین، هر سه مجموعه یک کارت گرافیک Adreno 650 ارائه می‌کنند که هنوز به‌عنوان اجراگری خارق‌العاده شناخته می‌شود و از پس گستره‌ای از عملکرد گیم‌های مختلف و شبیه‌سازها برمی‌آید. اگرچه شاهد تفاوت سرعت پردازنده در عملکرد هر سه مجموعه هستیم، اما اگر پای عملکرد و قابلیت‌های واقعی در میان باشد، واقعا تفاوت ملموسی میان سه سری پردازنده اسنپدراگون احساس نمی‌شود.

شرکت کوالکام در سال ۲۰۲۱ سری اسنپدراگون 860 را نیز روانه بازار کرده بود، که تنها آپدیتی از سری Snapdragon 855 Plus با برخی تغییرات جزئی بود. این تغییرات پشتیبانی نمایش خارجی ارتقایافته و قابلیت ارائه RAM بیش‌تر را شامل می‌شد. به هر حال، گوشی‌هایی که از پردازنده اسنپدراگون 860 بهره می‌برند، همچنان برای عملکرد روان در بازی‌های ویدیویی پیشرفته و به‌طور کلی نیز قدرتمند هستند. اما گوشی‌هایی با این سری پردازنده، از قابلیت‌هایی از جمله اینترنت 5G، ضبط ویدیو با کیفیت 8K، ظرفیت‌های تصویربرداری فوق‌ سریع که دیگر سری‌های پردازنده ارائه می‌کنند، بی‌بهره اند. در حالی که پردازنده اسنپدراگون 860 که تا حدودی پایین‌تر از پردازنده سری 870 قرار دارد در گوشی‌های هوشمند میان‌رده‌ای مانند Poco X3 پرو استفاده شده است، انتظار می‌رود که پردازنده اسنپدراگون 870 در دستگاه‌های سطح متوسط به بالا تا گوشی‌های پرچم‌دار از جمله وان پلاس 9R، ویوو X60 پرو، موتورولا موتو G100 و ردمی K40 استفاده شده باشد.

تا قبل از سال ۲۰۱۶ و قبل از معرفی سری پردازنده اسنپدراگون 821، شرکت کوالکام از هسته‌های پردازنده‌ای که توسط خود شرکت طراحی شده بود در ساخت CPUها استفاده می‌کرد. اما در حال حاضر این شرکت از محصولات کمپانی Arm استفاده کرده و تنها تغییرات جزئی در آن‌ها ایجاد می‌کند. اخیراً، شرکت کوالکام اعلام کرده است که از هسته‌های CPU شرکت Nuvia برای استفاده در لپ‌تاپ‌ها، گوشی‌های پرچم‌دار و دیگر دستگاه‌ها استفاده می‌کند. بنابراین، به نظر می‌رسد که هسته‌های CPU مرسوم به لیست محصولات شرکت در سال‌های آتی باز خواهند گشت.
شرکت کوالکام حجم بسیاری سیلیکون را برای ساخت تراشه‌هایی از جمله GPUها، مودم‌ها و سیگنال‌های پردازنده تصویر در دوربین‌ها سرمایه‌گذاری کرده است. این شرکت سازنده تراشه طی سال‌های متمادی در حال توسعه فناوری ماشین لرنینگ سیلیکونی بوده است که قابلیت‌هایی از جمله تشخیص چهره و پردازش واقعی زبان و غیره را بهبود می‌بخشد.
کوالکام تنها شرکت توسعه‌دهنده پردازنده‌های پرچم‌دار برای گوشی‌های هوشمند نیست. پردازنده‌های رده‌بالای دیگری از جمله Exynos 2200 سامسونگ، HiSilicon Kirin 9000 هواوی و Dimensity 9000 مدیاتک از جمله پردازنده‌های پرقدرت به شمار می‌آیند. علی‌رغم وجود رقابت میان پردازنده‌های اسنپدراگون سری 8 و Dimensity 9000، انواع پردازنده اسنپدراگون که در سری 800 موجود هستند، از لحاظ ویژگی‌ها، قابلیت‌ها و نام برند به‌عنوان موفق‌ترین پردازنده‌های موجود در بازار در نظر گرفته می‌شوند.

۲- سری Snapdragon 700: پلی میان دو نسل

سری پردازنده‌های Snapdragon 700 شرکت کوالکام به‌سادگی پردازنده‌های سری 800 نیستند. تفاوت‌های این دو سری هم به‌دلیل زیاد بودن تعداد چیپ‌ست‌های این مجموعه و هم عبور از پردازنده‌های رده پایین سری 600 است.

مجموعه پردازنده‌های سری 700 به‌طور قطع خانواده رده‌بالاتری از پردازنده‌ها را تشکیل می‌دهد و سری اسنپدراگون 870G بهترین و تواناترین نوع از این سری است. سری 780G طراحی 5‌ نانومتری مشابه سری اسنپدراگون 888 را دارد و مشابه پردازنده‌های سه رده‌ای از امواج میلی‌متری و باند فرکانسی زیر ۶ گیگاهرتز در شبکه 5G پشتیبانی می‌کند. در واقع، شما یک هسته پردازنده Cortex-A78 با سرعت ۲.۴ گیگاهرتز، سه هسته Cortex-A87 با سرعت ۲.۲ گیگاهرتز و ۴ هسته پردازنده Cortex-A55 در اختیار دارید. به بیان دیگر، این مجموعه به اندازه کافی قدرت CPU ارائه می‌کند تا آن را با پردازنده‌های پرچم‌دار ساخته شده توسط شرکت‌های رقیب مانند Kirin 9000 محصول هوآوی و Dimensity 1200 محصول مدیاتک مقایسه کنید.
همچنین، سری پردازنده اسنپدراگون 700G دارای پردازنده گرافیکی Adreno 642 است،‌ که گفته می‌شود عملکردی مشابه با پردازنده پرچم‌دار چند نسل قبل ارائه می‌دهد. در واقع، به گزارش مجله Anandtech، اگرچه سری پردازنده 700 از پردازنده‌های اسنپدراگون 865 که در سال ۲۰۲۰ معرفی شدند ضعیف‌تر است، اما می‌توانید انتظار عملکرد گرافیکی بهتری نسبت به گوشی‌هایی با پردازنده اسنپدراگون سری 855 داشته باشید. چنین قابلیتی یک جهش بزرگ برای پردازنده‌های میان‌رده کوالکام است که معمولاً حتی از تراشه‌های پرچم‌دار قدیمی‌تر این شرکت بسیار ضعیف‌تر هستند.
کوالکام این رویه را برای سری‌های اسنپدراگون 778 و 778 Plus ادامه داد که ظاهرا برتری‌های جزئی نسبت به سری 780 داشتند. این مجموعه نیز هسته‌های CPU مشابه، یک GPU از نوع Adreno 642L و طراحی ساخت ۶ نانومتری را ارائه می‌دهد. همچنین، کمپانی اعلام کرده بود که در زمان ارائه سری 778 از خط تولید متفاوتی برای ساخت تراشه‌ها استفاده می‌کرد، که احتمالا برای جبران کمبود تراشه‌های کمپانی بوده است.
طی سال ۲۰۲۰، کوالکام سری پردازنده‌های اسنپدراگون 765، 750 و 768 را به‌عنوان اولین پردازنده‌های میان‌رده‌ای معرفی کرد که از فناوری 5G پشتیبانی می‌کنند. تمامی این پردازنده‌ها از قابلیت‌های جامع 5G، طراحی ۷ یا ۸ نانومتری، چیدمان 6+1+1 در CPU و صدای گرافیکی قابل قبولی برخوردارند. در واقع، سری اسنپدراگون 750 هسته پردازنده جدیدتر را ارائه می‌دهد، که باید به‌صورت بالقوه سرعت بیش‌تری نسبت به نمونه‌های مشابه‌اش داشته باشد. اما این ویژگی به قیمت کاهش عملکرد گرافیکی، قدرت ماشین لرنینگ و قابلیت‌های دوربین در مقایسه با تراشه‌های 765 و 768G تمام می‌شود.
در سال ۲۰۲۰ شاهد بودیم که برخی از تولیدکنندگان گوشی‌های هوشمند از تراشه اسنپدراگون 765G برای پردازنده‌های پرچم‌دار خود مانند Google Pixel 5 و LG Velvet استفاده کردند. این موضوع نشان می‌دهد که این پردازنده‌ها در حال حاضر قابلیت‌های خوبی ارائه می‌دهند. با این حال، روند استفاده از پردازنده‌های سری 765G تا حد زیادی در سال ۲۰۲۱ متوقف شد، زیرا کوالکام به جای آن پردازنده‌های ارزان‌تری از سری اسنپدراگون 800 ارائه کرد و شرکت گوگل تصمیم گرفت از سیلیکون داخلی برای سری Pixel 6 استفاده کند.

هنوز چند پردازنده اسنپدراگون 700 با پشتیبانی از فناوری شبکه 4G در حال استفاده توسط سازندگان هستند، که سری‌های اسنپدراگون 730، اسنپدراگون 732G و اسنپدراگون 720G را شامل می‌شود. همه این مجموعه‌ها از نظر قدرت و قابلیت‌ها در قطب پردازنده‌های سری 700 قرار دارند. به بیان دیگر، در طراحی پردازنده‌های سری 700 از پردازنده‌های هشت هسته‌ای با دو هسته قدرتمند Cortex-A76 و شش هسته Cortex-A55 و پردازنده‌های سیگنال تصویر قدرتمند Spectra برای تصویربرداری با وضوح بالا استفاده شده است.

اگرچه همه تراشه‌های ذکر شده از عکس‌های فوری ۱۹۲ مگاپیکسلی پشتیبانی می‌کنند، اما برای پردازش فریم‌های چندگانه (مانند HDR، حالت شب) وضوح بسیار پایین‌تری دارند. همچنین، با اینکه وضوح 8K پشتیبانی نمی‌شود، اما وضوح 4K با سرعت ۳۰ فریم در ثانیه در این سطح تضمین شده است.

۳- سری Snapdragon 600: کارآیی متناسب با قیمت 

در حالی که شرکت کوالکام با ساخت سری اسنپدراگون 700 سعی دارد فاصله بین میان‌رده و پرچم‌دار را پر کند، سری Snapdragon 600 بیش‌تر بر بهبود محصولاتی با قیمت حدود ۳۰۰ دلار  و کم‌تر متمرکز شده است. چرا که به نظر می‌رسد اسنپدراگون 695 می تواند برخی از پردازنده‌های سری اسنپدراگون 700 را بهبود بخشد.

این پردازنده یک CPU نسبتاً قدرتمند هشت هسته‌ای و یک پردازنده گرافیکی Adreno 619، که در اسنپدراگون 750G نیز دیده شده بود، به همراه دارد. همچنین، قابلیت‌هایی از جمله فیلم‌برداری HDR با کیفیت 4K، پشتیبانی از دوربین سه‌گانه ۱۳ مگاپیکسلی، پشتیبانی از تک دوربین ۱۰۸ مگاپیکسلی، ماشین لرنینگ اختصاصی و اتصال Wi-Fi 6 را ارائه می‌دهد.

اسنپدراگون 695 جانشین اسنپدراگون 690 سال گذشته می‌شود. این تراشه جدید با وجود شباهت بسیار به سری 690، دارای پردازنده گرافیکی Adreno 619 با توانایی کمتر، هسته‌های CPU جدیدتر، و همچنان فاقد پشتیبانی از دوربین سه‌گانه است. با این وجود، کوالکام می‌گوید تراشه جدید نسبت به نسل قبلی خود از ۱۵ درصد افزایش عملکرد CPU و ۳۰ درصد تقویت GPU برخوردار است.

به‌علاوه، شرکت کوالکام سری اسنپدراگون 680 را همزمان با مجموعه 695 روانه بازار کرد، که البته تنها با با داشتن سیستم تک تراشه‌ای و پشتیبانی از شبکه 4G از دیگر خانواده‌های این شرکت متمایز می‌شود. به نظر می‌رسد که در ساخت سری 680 از پردازنده میان‌رده قدیمی‌تر و پایین‌تر اسنپدراگون 665 الهام گرفته شده است که دارای ویژگی‌هایی مانند هسته‌های CPU قدیمی (چهار هسته Cortex-A73 و چهار Cortex-A53)، پردازش‌گر دیجیتالی Hexagon 686، پردازنده گرافیکی 610 Adreno و Quick Charge 3.0 است. با این حال، در ساخت این مجموعه چند اصلاح ساختاری، از جمله طراحی ۶ نانومتری بسیار کوچک‌تر (به معنی راندمان بهتر) و پشتیبانی از بلوتوث 5.1 صورت گرفته است.

با رسیدن به سری‌های پایین‌تر، نوبت به بررسی اسنپدراگون 675 و 670 می‌رسد که تنها از فناوری 4G پشتیبانی می‌کنند و تاریخ ساخت و معرفی آن‌ها به سال‌های ۲۰۱۸/۲۰۱۹ بازمی‌گردد و بنابراین استفاده از این دو سری در حال حاضر رایج نیست. این دو سیستم تک تراشه‌‎ای مشترکات زیادی با اولین پردازنده‌های سری اسنپدراگون 700 (مانند Snapdragon 710) دارند. اسنپدراگون 670 و 675 به ترتیب دارای هسته‌های پردازنده قدرتمند Cortex-A75 و A76 هستند که با هسته‌های کم مصرف Cortex-A55 جفت می‌شوند. همچنین، می‌توانید از پردازنده‌های گرافیکی قدیمی (پایین‌تر از سری 700) پشتیبانی از بلوتوث 5 و قابلیت‌های شارژ سریع 4 Plus را انتظار داشته باشید. سری‌های 670 و 675 قابلیت‌هایی از خانواده اسنپدراگون 700 را، مانند ضبط با کیفیت 4K، عکس‌های فوری ۱۹۲ مگاپیکسلی و عکس‌های ۴۸ مگاپیکسلی با پردازش فریم چندگانه ارائه می‌کنند.

۴- سری Snapdragon 400: پایین‌ترین رده پردازنده‌های اسنپدراگون

اکنون، به کم‌توان‌ترین سری اسنپدراگون می‌رسیم که برای گوشی‌های هوشمند سطح پایین طراحی شده است. اما به هر حال، آخرین سری از پردازنده اسنپدراگون یعنی سری 400 در واقع پیشرفتی عظیم در فناوری پردازنده‌های گوشی هوشمند به حساب می‌آید.
سری پردازنده اسنپدراگون 480 اولین پردازنده مجهز به فناوری 5G از سری اسنپدراگون 400 است. این مجموعه در آوریل ۲۰۲۱ معرفی شد، که در اصل یک تراشه کات‌بک از سری اسنپدراگون 750G است که از امواج میلی‌متری شبکه 5G، پردازنده گرافیکی Adreno 619 مشابه، طراحی ۸ نانومتری، فناوری شارژ سریع 4 Plus و پشتیبانی از نمایش‌گرهای FHD+ 120Hz پشتیبانی می‌کند. با این حال، در این مجموعه شاهد ضعف‌هایی مانند هسته‌های CPU قدیمی، قابلیت‌های دوربین کم‌تر و سرعت پایین‌تر اینترنت 5G هستیم.

سری اسنپدراگون 480 با مجموعه اسنپدراگون 480 Plus در اواخر سال ۲۰۲۱ جایگزین شد، اما این سری تنها بهبودهای محدودی را نسبت به سری قبلی ارائه می‌کرد. مجموعه اسنپدراگون 460 که دارای فناوری 4G بود تا زمانی که سری 480 عرضه شد، در میان خانواده Snapdragon 400 برترین بود و همچنین‌، شباهت‌های بسیاری با سری اسنپدراگون 662 دارد. شباهت‌های این دو مجموعه هسته‌های CPU قدیمی اما همچنان پرکاربرد (چهار هسته Cortex-A73 و چهار هسته Cortex-A53)، GPU مشابه، پشتیبانی از HEIF، بلوتوث 5.1 و حتی قابلیت‌های ضبط فریم‌های چندگانه ۴۸ مگاپیکسلی را شامل می‌شود.

اگر به عقب برگردیم، اسنپدراگون 450 و 439 تا سال ۲۰۱۹ برترین تراشه‌های این سری بودند. این تراشه‌ها طراحی‌های هشت هسته‌ای مبتنی بر هسته‌های کم مصرف Cortex-A53، سرعت‌های LTE بسیار متوسط و پردازنده‌های گرافیکی غیرمعمول سری Adreno 500 را ارائه می‌کردند. به عبارت دیگر، گوشی‌های مجهز به این تراشه‌ها بیش‌تر با بازی‌های پیشرفته، عملکرد دوربین و کارهای روزمره سیستم مشکل دارند.
کسانی که می‌خواهند عملکرد خوب بازی، سریع‌ترین زمان شارژ، آخرین استاندارد بلوتوث و بهترین دوربین‌ها را داشته باشند، پیش‌تر مجبور بودند سری‌های دیگر را جستجو کنند. اما خوشبختانه، اسنپدراگون 460 و 480 پیشرفت‌های بزرگی را در این سطح به ارمغان می‌آورند. البته اگر می‌خواهید جدیدترین و بهترین ویژگی‌ها و بهترین عملکرد را داشته باشید، همچنان باید گوشی‌هایی با تراشه‌های اسنپدراگون 700 یا 800 خریداری کنید.

همه آنچه گفته شد راهنمایی برای سیستم‌های تک‌تراشه‌ای اسنپدراگون محصول شرکت کوالکام است! می‌توانید نظرات خود را در مورد محصولات این شرکت شناخته‌شده در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.



مطالب مرتبط

دیگران نیز خوانده‌اند

نظرات

دیدگاه خود را اشتراک گذارید
اشتراک
به من اطلاع بده
guest

0 دیدگاه
جدیدترین
قدیمی‌ترین بیشترین رای
Inline Feedbacks
View all comments