نقد فیلم خورشید

درباره‌ی تدابیرِ حسن حسن‌دوست به عنوان تدوینگرِ پروژه برای ترانزیشن‌های مابین سکانس‌های فیلم خورشید می‌توان ساعت‌ها بحث کرد. اولین و شاید هم مهمترین ترانزیشن مربوط می‌شود به پایان سکانس اول که بچه‌های کار پس از یک عملیات موفقیت‌آمیز پا به فرار گذاشته، سپس دوربین به سمت آسمان نگاه می‌کند؛ ترانزیشن دیزالو را داریم و سپس همان بچه‌ها را می‌بینیم که درونِ یک حوضچه‌ی دوار آب‌تنی می‌کنند. دوربین اینبار از بالا به پایین آنها را نگاه کرده و سپس اسم فیلم درون حوضچه حک می‌شود. ماجرا اینجاست معمولا وقتی از تکنیک دیزالو استفاده می‌شود که فیلم‌ساز می‌خواهد فاصله‌ی زمانی نامشخصی را با این تکنیک بین دو سکانس توجیه کند اما با این تکنیک، دو سکانس به یکدیگر ارتباط پیدا می‌کنند. وقتی هم دوربین در پایان سکانس دوم از بالا به بچه‌ها نگاه می‌کند، به نظر می‌رسد که این خداست که نظاره‌گر بچه‌هاست. آیا فیلم‌ساز می‌خواهد ضمنِ اشاره به حضور خدا در تمام سکانس، به جبرِ زمانه اشاره کند؟ در ادامه‌ی این استدلال می‌توان به پایان فیلم نیز اشاره کرد که مجدد فیلم‌ساز با کات‌های هوشمندانه‌ای می‌خواهد تمرکز بیننده را روی نور خورشید معطوف کند. فیلم‌‌ساز به زبانِ بی‌زبانی می‌خواهد بگوید که زندگی ادامه دارد و با این حال خدا حضورش مثل انوارِ خورشید در همه حال هست. چه کامِ ما تلخ باشد و چه شیرین، باید به جلو حرکت کرد.

برمی‌گردیم سر نقطه‌ی اول. آیا فیلم خورشید یک فیلم دغدغه‌مند است؟ قطع به یقین خیر. جدیدترین فیلم سینمایی مجید مجیدی تنها ژست دغدغه‌مندی به خود می‌گیرد. مسئله‌ای را نصفه و نیمه با داستانی از هم گسیخته برای‌مان شرح می‌دهد و بیننده‌ را با بدیهیاتی از زندگیِ یک نوجوان کار آشنا می‌کند. حرفِ حسابِ فیلم خورشید نامشخص است و این تعداد جوایزی که این اثر در جشنواره‌های داخل و خارج گرفته دلیل بر این نمی‌شود که بخواهیم چنین فیلم خنثی و اخته‌ای را یک اثر ملودرام اجتماعی شاهکار قلمداد کنیم. فیلم خورشید به گرد پایِ فیلم بچه‌های آسمان مجیدی اصلا و ابدا نمی‌رسد. شاید مهمترین دستاورد فیلم خورشید را بتوان پدیده‌ای به اسم روح الله زمانی دانست که در نقش بازیگر نوجوان توانست به زیبایی بدرخشد. روح الله زمانی در زندگی واقعی یک کودک کار بود که مجیدی توانسته استعدادهایش را شناسایی کرده و او را در مسیر بازیگری قرار دهد. باید دید آیا این نوجوان بااستعداد می‌تواند در آینده نامی نیک در حوزه‌ی بازیگری برای خودش دست و پا کند یا خیر.

فیلم خورشید از جنبه‌ی فیلم‌برداری و عناصر فرمی اثری درجه‌ یک محسوب می‌شود، اما به فیلم‌نامه‌اش ایراداتی وارد است. مجید مجیدی با این محصول، ژست دغدغه‌مندی به خود می‌گیرد اما شرح یک پیامد اجتماعی، آن هم به صورت سطحی که نظیرش را به کرات در فیلم‌های نئورئالیسمی ایتالیا دیده‌ایم، از فیلم خورشید یک اثر فراموش شدنی می‌سازد.