-
0/10
مرگ نابهنگام عرفان خان، یکی از شناخته‌شده‌ترین و بزرگ‌ترین بازیگران سینمای هندوستان که شهرتی جهانی داشت، اهالی و علاقمندان سینما را در شوک بزرگی فرو برد.
عرفان خان از جمله هنرمندانی از سینمای هند بود که علاوه بر حضور در آثار موفق و پرفروش بالیوود، در سینمای بین‌الملل هم به دستاوردهای بزرگی رسید و بازی‌های به یاد ماندنی از خود به جای گذاشت. این هنرمند زاده‌ی راجستان، در ایام نوجوانی به سبب استعداد خود در کریکت، فرصت داشت تا در سطح اول این ورزش در هند رقابت کند، اما به سبب تنگ‌دستی و عدم توانایی در پرداخت هزینه‌های سفر، مجبور به کنار گذاشتن کریکت شد. در عوض استعدادهای درخشان دیگر او به لطف دایی‌اش که خود بازیگر تئاتر بود، در زمینه‌ی بازیگری کشف شد؛ آشنایی با هنرمندان متعدد تئاتر در شهر جایپور هندوستان، ورود او به عرصه‌ی هنرپیشگی حرفه‌ای را کلید زد. خان سپس در سال ۱۹۸۴ به دانشکده‌ی هنرهای نمایشی دهلی پیوست تا تحصیلات خود را در زمینه‌ی بازیگری تکمیل کند.
خان تا پیش از رسیدن به شهرت در بالیوود، در حد فاصل سال‌های ۱۹۸۷ و ۲۰۰۱ در سریال‌های تلویزیونی متعددی بازی کرد. نقش‌های او عمدتا فرعی و کمرنگ بودند و حتی حضور کوتاه او در فیلم بسیار تحسین‌شده‌ی «سلام بمبئ!» در ۱۹۸۸ به نسخه‌ی نهایی راه نیافت. خان، خود توصیف می‌کند که محدودیت‌های آثار تلویزیونی او را به ستوه آورده بود و تلاش زیادی می‌کرد تا به دنیای سینما وارد شود. بدین ترتیب از سال ۱۹۹۳ به بعد، خان در چندین سریال بزرگ و کوچک همچون «کهکشان» و «چاندراکانتا» بازی کرد تا بیشتر از قبل دیده شود و شانس طلایی خود را به دست آورد.
تغییر جهت بزرگ در زندگی حرفه‌ای عرفان خان، انتخاب او برای بازی در نقش «لافکادیا» در فیلم «جنگجو» بود که توسط آصف کاپادیا در سال ۲۰۰۱ ساخته شد. داستان فیلم، روایت‌گر جنگجویی ماهر در دوران حکمرانی فئودال‌ها در راجستان است که تصمیم می‌گیرد شمشیرش را کنار گذاشته و زندگی آرامی در پیش بگیرد. فیلم کاپادیا تحسین منتقدان را برانگیخت و در بریتانیا به موفقیت‌های زیادی از جمله دریافت جایزه‌ی «بهترین فیلم بریتانیایی» مراسم بفتا دست یافت. بازی قدرتمندانه‌ی خان در نقش لافکادیا از جمله نقاط قوت بزرگ فیلم بود. با مطرح شدن نام او در سطح هند و جهان، هنرپیشگی او در بالیوود روی غلتک افتاد و او تا سال‌ها در تعدادی از شناخته‌شده‌ترین آثار سینمای هندوستان نقش‌های مثبت و منفی بازی کرد. نوع بازی عرفان خان، او را در بالیوود بسیار متمایز می‌کرد؛ در حالیکه این سینما به اغراق معروف است، عرفان در نقش‌های خود همواره بسیار بی‌آلایش، آرام و تاثیرگذار ظاهر می‌شد و همین مسئله بیش از پیش او را میان مخاطبان و منتقدان محبوب می‌کرد. خان برای ایفای نقش‌های متنوع خود احتیاجی به انجام کارهای عجیب و غریب و ابراز شدید احساسات نداشت و صرفا قادر بود با نگاه‌ها و ژست‌های عمیق و آرامش، بیشترین حس را منتقل کند. توانایی‌های فوقالعادهی خان کم‌کم راه او را به سینمای جهان و البته هالیوود هم باز کرد.
حضور عرفان خان در نقش مامور پلیس در فیلم «میلیونر زاغه‌نشین» به کارگردانی دنی بویل، استعدادهای او را به هالیوود نشان داد و زمینه‌ساز حضور او در سینمای غرب شد. فیلم در هشتاد و یکمین مراسم اسکار، هشت جایزه از جمله بهترین فیلم را به دست آورد و نام دِو پتل (بازیگر نقش اصلی) و خان را بر سر زبان‌ها انداخت. علی‌رغم بازی او در یک نقش فرعی، دنی بویل تاثیر خان را در فیلم بسیار حیاتی می‌داند. به توصیف بویل، خان «به طور غریزی قادر بود نقطه تمرکز اخلاقی را در هر کاراکتری پیدا کند.» کارگردانان زیادی عاشق کار کردن با او بودند و حتی وس اندرسون، فیلم‌ساز مشهور آمریکایی، یک نقش کوتاه را به فیلم «دارجلینگ محدود» اضافه کرد تا صرفا بتواند با عرفان خان کار کند.
پس از این، زندگی عرفان خان میان حضور در آثار بزرگ هالیوود و بالیوود تقسیم شد. او پس از رسیدن به شهرت فراوان بسیار پرکارتر شد و در عین حال علاقه‌ای هم به بازی در نقش‌های کلیشه‌ای نداشت. در حالیکه همتایان او در سینمای هند چشم به حضور در فیلم‌های پرفروش داشتند، خان اولویت خود را نقش‌های چالش‌برانگیزی قرار داده بود که به قول خودش «هوش شما را با احساسات به چالش بکشند». او در این سال‌ها در هالیوود در فیلم‌های بزرگی چون «زندگی پای» (Life of Pi)، «مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲» (The Amazing Spider-Man 2) و در فیلم «دوزخ» (Inferno) به کارگردانی ران هاوارد با تام هنکس هم‌بازی شد، اما درخشان‌ترین آثار او در دهه‌ی گذشته‌ی میلادی، در سینمای هند رقم خوردند. خان در سال ۲۰۱۲ در فیلم «پان سینگ تومار» که براساس داستانی واقعی ساخته شده بود، در نقش کاراکتری در همین نام گرفت. تومار یک سرباز ارتش هند بود که به سبب استعدادش در دویدن، به تیم ملی دو و میدانی هند رسید و در بازی‌های ملی این کشور مدال طلا گرفت. او پس از ترک ارتش و بازگشت به زادگاهش، به سبب شرایط بسیار سخت زندگی و ظلم‌هایی که از طرف ثروتمندان و حکومت به مردمش می‌شد، تصمیم به طغیان گرفت و راهزنی را در پیش گرفت. بازی فوقالعادهی خان در نقش تومار که به شکلی حیرت‌انگیز تغییر این کاراکتر از قهرمانی ملی به جنایتکاری که برای مردمش می‌جنگد را به تصویر می‌کشید، جوایز متعددی را برای او در هندوستان از جمله در جشنواره‌ی فیلم ملی هند و جایزه Filmfare به همراه داشت.
عرفان خان همواره درگیر پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی بود و چندان علاقه‌ای به درجا زدن نداشت؛ همین مسئله او را مجبور به انتخاب‌های دشواری می‌کرد. برای مثال، خان به دلیل حضور در پروژه‌های دیگر پیشنهاد بازی در فیلم‌های «میان‌ستاره‌ای» (Interstellar) کریستوفر نولان و «مریخی» (The Martian) ریدلی اسکات را رد کرد. از آثار شاخصی که خان به سبب حضور فعال در بالیوود در آنها بازی کرد، می‌توان به «جعبه‌ی ناهار» اشاره کرد که به موفقیتی بزرگ رسید و تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم خان تا آن زمان (سال ۲۰۱۳) شد. خان در سال ۲۰۱۵ در فیلم کمدی-درام «پیکو» با آمیتاب باچان، سوپراستارِ سینمای هند هم‌بازی شد که آن فیلم نیز در جشنواره‌های سینمایی هند جوایزی متعددی گرفت. بازی‌های ظریف عرفان خان در نقش‌های متفاوت همواره مورد تحسین قرار می‌گرفت و شخصیت آرام و چشم‌های نافذش به او اجازه می‌داد به خوبی نقش را تصاحب کند. خان در دنیای واقعی البته فردی گوشه‌گیر، خجالتی و با غروری خاص بود که دوست داشت سخت کار کند و در دسته‌بندی‌های کلیشه‌ای قرار نگیرد. او خود درباره‌ی اینکه چگونه می‌توانست به این اندازه خوب کاراکترها را به تصویر بکشد گفته است:
برای من هر کاراکتر از صفر شروع می‌شود و و هیچ روش ازقبل‌تنظیم‌شده‌ای برای [بازی در] یک نقش وجود ندارد. به‌عنوان بک بازیگر، من باید قادر باشم چشم‌انداز خودم را جهت تقویت داستان ارائه کنم. اگر نقشی را ببینم که دوست داشته باشم بازی کنم اما ریسک از‌پیش‌تعیین‌شده بودن را داشته باشد، آن را نمی‌پذیرم.
خان با بازی در فیلم «مدرسه‌ی هندی» در سال ۲۰۱۷، پرفروش‌ترین فیلم زندگی هنری خود را تجربه کرد و بار دیگر مورد تحسین قرار گرفت. دنباله‌ی این فیلم با نام «مدرسه‌ی انگلیسی» ماه گذشته به‌طور محدود در هند اکران شد و پس از بسته شدن سالن‌های سینما به دلیل شروع ویروس کرونا، به‌صورت دیجیتالی در دسترس قرار گرفت. این آخرین فیلم با حضور عرفان خان پیش از مرگ او در ۵۳ سالگی به دلیل عفونت روده بود. خان در سال ۲۰۱۸ خبر از ابتلای خود به توموری نادر در سلول‌های نوروانداکرینی روده داده بود که دو سال پایانی زندگی او را بسیار دردناک کرده و در نهایت او را از خانواده‌اش و اهالی سینما گرفت. مرگ خان موجی از ناراحتی را میان علاقه‌مندان و فعالان سینمای هند و هالیوود و حتی سیاستمداران هندی برانگیخت. دنی بویل، آمیتاب باچان، پریانکا چوپرا، انگ لی (کارگردان زندگی پی)، ریز احمد (Master of None)، نارندرا مودی (نخست وزیر هند) و…. از مرگ زودهنگام او ابراز تاسف کرده و آن را فقدانی بزرگ برای سینمای هند و جهان دانستند.
نظرات
دیدگاه خود را اشتراک گذارید