نقد فیلم The Northman – مرد شمالی

فیلم مرد شمالی روی شخصیت اودین به شدت مانور می‌دهد. از لقب شاه آرواندیل یعنی War-Raven بگیرید تا وجود کلاغ‌ها در جلوی دوربین. همان‌طور که در متون ادبی نوشته شده، کلاغ نمادِ شخصیت اودین است. از طرفی حتی دیالوگ‌هایی نیز در فیلم وجود دارد که از این خدای باستانی برای پیشبرد داستان استفاده می‌شود. برای مثال در نقطه‌ای از داستان می‌شنویم که سوال مطرح می‌شود چرا اودین یک چشم خودش را از دست داد؟ رابرت اگرز علنا به بیننده‌ای که آشنا با اساطیر نورث است خط می‌دهد که سناریو از چه قرار است. ما (منظور افراد مطلع به افسانه‌های شمالی) می‌فهمیم که شاه آرواندیل از سرنوشت شومش باخبر بود؛ اصلا به همین خاطر بود که برای جایگزینی پسرش شتاب‌زده عمل می‌کند. با این‌که اودین از سرنوشت خود باخبر بود، اما در پیش‌بینی اتفاقات زنجیره‌وار پیشِ پای خود قدرتی نداشت. بر طبق باورهای مذهبی فرهنگ مردمان نورث، اودین دقیقا می‌داند که رگناروک (همان آخر الزمان مذهب‌ها)، انتظارش را می‌کشد اما نمی‌داند چه زمان و چگونه این اتفاق رقم می‌خورد. در فیلم نیز گویا ناتوانیِ اودین در پیش‌بینی اتفاقات، به طریقی به شاه آرواندیل به ارث می‌رسد.

اولگا یا معشوقه املث در واقع حکم والکیری در افسانه‌های نورث را دارد. او رابطه‌ای است بین شاه آرواندیل (اودین) و پسرش املث. این‌که املث دقیقا معادل کدام یک از فرزندان اودین است، کار را برای تحلیل و بررسی اندکی سخت می‌کند. شاید بتوان از حیث شخصیت‌پردازی و نه اتفاقات داستانی، املث را معادل بالدور بدانیم؛ چراکه بالدور مرگ خودش را در رویاهایش می‌بیند و اگر او بمیرد، رگناروک علنا آغاز می‌شود. به همین خاطر است که مادر بالدور تلاش می‌کند فرزندش را از آسیب دیگران در امان نگه دارد. با این اوصاف در فیلم مرد شمالی این رابطه مادر و فرزندی دقیقا برعکس است و چنین موضوعی را می‌توان یک پیچش داستانی بسیار خوب قلمداد کرد؛ پیچشی که با دکوپاژ درست و بازیگری فوق‌العاده اسکارشگرد و نیکول کیدمن می‌تواند در ذهن بیننده به یک صحنه ماندگار تبدیل گردد. با استفاده از جلوه‌های ویژه در پسِ سکانس‌ها و اتفاقات قصه، درخت ایگدراسیل (درخت زندگی در افسانه‌های نورث) را به شکلی سالم هر از گاهی می‌بینیم. گویا رابرت اگرز این مولفه را لابه‌لای سکانس‌ها می‌گذارد تا نشان دهد املث در مسیر درست به جلو حرکت می‌کند و باید به املث به عنوان یک قهرمان اعتماد کرد. در پایان داستان هم چیزی که می‌بینیم آتش است. این آتش اما جنسش با آتش ابتدای فیلم تفاوتی ندارد. هر دو مدل آتش، تطهیرکننده هستند؛ با این تفاوت که آتشِ ابتدای داستان شاه را تطهیر می‌کند و آتش انتهای داستان، شاهزاده را.

فیلم The Northman اثری اساطیری و شبهِ حماسی است که مولفه‌های بسیار زیادی را دارد که هر مدل بیننده‌ای را به خود جذب کند. رابرت اگرز همچنان با خط فکری متمرکزش به خوبی نشان داده که قادر است هم یک فیلم خوش تکنیکی را بسازد و هم یک فیلم چند لایه از حیث قصه‌گویی را.