-
0/10
هایائو میازاکی (Hayao Miyazaki)، کارگردان و نویسنده‌ی سرشناس ژاپنی است که در سال ۱۹۴۱ در توکیو متولد شد. این کارگردان معروف شهرت خود را مدیون انیمه‌های ماندگاری است که از خود به یادگار گذاشته است. از آکیرا کوروساوا (Akira Kurosawa) تا هیدئو کوجیما (Hideo Kojima)، افراد زیادی در تاریخ ژاپن بودند که فرهنگ عامه (Pop Culture) را دستخوش تغییر کرده‌اند، اما شاید بتوان هایائو میازاکی را یکی از تاثیرگذارترین این اشخاص بدانیم. در این مقاله، به بررسی ریشه‌های جادوی میازاکی در انیمیشن‌سازی می‌پردازیم و به چند حقیقت جالب که از زندگی خالق استودیو جیبلی (Studio Ghibli) می‌دانیم، نگاهی خواهیم انداخت.
هایائو میازاکی دومین فرزند خانواده‌ی یک پیمانکار هواپیما است. او و خانواده‌ی ثروتمندش در طول جنگ جهانی دوم به دفعات نقل مکان کردند و سرانجام به کارخانه‌ی هواپیماسازی میازاکی رفتند؛ کارخانه‌ی خاطره‌انگیزی که میازاکی آن را یکی از تاثیرگذارین مکان‌های زندگی خود معرفی کرده است. او در مصاحبه‌های خود به دفعات از تاثیری که آن دوره از زندگی بر روی روحیه و طرز دیدش گذاشته، صحبت کرده است. با مروری بر آثار او در ادامه‌ی مقاله، به خوبی به تاثیری که جنگ جهانی دوم بر میازاکی گذاشته، بیشتر پی خواهیم برد.
برای بسیاری از مردم، مخصوصا مردم ژاپن و دوست‌داران انیمه، هایائو میازاکی جایی در میان بزرگان سینما دارد و او با جورج لوکاس، استیون اسپیلبرگ و والت دیزنی مقایسه می‌شود. تاثیری که میازاکی بر صنعت انیمیشن گذاشته، غیر قابل انکار است و از شاهزاده مونونوکه (Princess Mononoke) گرفته تا قصر متحرک هاول (Howl’s Moving Castle)، رد پای آثار این کارگردان بزرگ ژاپنی در جای جای دنیای انیمیشن دیده می‌شود. هرچند آثار میازاکی با وجود محبوبیت و موفقیت زیاد در ژاپن، تا روزی که میرامکس (Miramax) شاهزاده مونونوکه را اکران کرد، در سراسر جهان ناشناخته بود، اما پس از این اتفاق، میازاکی تبدیل به یکی از پرفروش‌ترین کارگردان‌های عصر دنیای انیمیشن در سراسر جهان شد. او در نزد منتقدین نیز تا کنون موفقیت‌های زیادی کسب کرده و امتیاز انیمیشن‌هایش در وب‌سایت‌هایی نظیر راتن تومیتوز و متاکریتیک گواهی بر این مسئله است. آثار میازاکی چه در گیشه و چه در جشنواره‌های سینمایی همیشه موفق ظاهر شدند و خالق استودیو جیبلی به دفعات با تحسین طرفداران و منتقدین مواجه شده است. او پس از بازنشستگی موقت در سال ۱۹۹۷، با ساخت و انتشار شهر اشباح در سال ۲۰۰۱ توانست برنده‌ی جایزه‌ی بهترین انیمیشن دومین مراسم اسکاری شود که بخش بهترین انیمیشن سال به آن اضافه شده بود. هرچند، میازاکی در آن مراسم حضور نداشت و به نشانه‌ی اعتراض به سیاست‌های نظامی آمریکا، سفر به آمریکا را تحریم کرده بود. این پایان کار او در مراسم اسکار نبود و در سال ۲۰۱۴ نیز یک اسکار افتخاری از سوی آکادمی به میازاکی اهدا شد.
هایائو میازاکی برای بسیاری از مردم، مخصوصا دوست‌داران انیمه، جایگاهی مانند جورج لوکاس، استیون اسپیلبرگ و والت دیزنی دارد
هایائو میازاکی با وجود شهرت روز افزون در دنیا، برای تعداد زیادی از مردم ناشناخته است. بسیاری هنوز خبر ندارند که جادوی انیمیشن‌های استودیو جیبلی که به بهترین شکل در خاطر می‌نشیند، از ذهن شخصی نابغه همچون میازاکی تراوش می‌شود. پس اگر شما نیز با ماجراجویی‌هایی از جنس میازاکی خاطره دارید و می‌خواهید بیشتر به ریشه‌های آثار او پی ببرید، این مقاله بهترین فرصت برای آشنایی با پسر هواپیماسازی است که به یکی از بهترین و ماندگارترین انیمیشن‌سازهای تاریخ تبدیل شد. این شما و این هم مروری بر چند حقیقت جالب که از زندگی هایائو میازاکی، خالق استودیو جیبلی، می‌دانیم.
عشق دوران کودکی
همانطور که اشاره شد، هایائو میازاکی زاده‌ی پدری است که پیمانکار هواپیما بود. کاتسوجی میازاکی (Katsuji Miyazaki)، پدر هایائو، صاحب کارخانه‌ی میازاکی بود که در جنگ جهانی دوم، قطعات جنگی برای هواپیماهای خودی تولید می‌کرد. هایائو در آن دوران به دفعات به کارخانه‌ی پدرش می‌رفت تا با روند تولید وسایل جنگی و نظامی آشنایی پیدا کند. هایائو هرگز فکر نمی‌کرد روزی قرار است این اتفاقات و رفت و آمدهای بسیار به کارخانه‌ی پدرش، اینقدر در حرفه‌ی آیندش تاثیرگذار شود. او از کودکی عشق بسیار زیادی به وسایل هوایی و هواپیما داشت که این مسئله در تمامی آثار او نیز به چشم می‌خورد. تقریبا تمامی انیمیشن‌های این کارگردان سرشناس دارای سکانسی از پرواز چیزی در هوا است؛ از گربه‌ی پرنده گرفته تا هلیکوپتر! این مولفه‌ی آثار او، ریشه در عشق به وسایل هوایی در دوران کودکی دارد. در جنگ جهانی دوم، زمانی که حتی هواپیماهای دشمن نیز از جلوی چشمان میازاکی کودک عبور می‌کردند، او را به وجد می‌آوردند؛ حداقل این چیزی است که خودش به ما می‌گوید! میازاکی در گفتگویی که در سال ۲۰۱۴ با روزنامه‌ی The Telegraph داشت، اذعان کرد گاهی اوقات در شب، رویای پرواز با هواپیما و اجسام دیگر می‌بیند که مستقیم به منبع الهام او در انیمیشن‌هایی که می‌سازد، تبدیل می‌شود. عشق بیش از حد میازاکی به هواپیما، به خوبی در تمام آثارش مشخص است.
نام‌گذاری جالب استودیو جیبلی
اگر اهل تماشای انیمیشن باشید، محال است تا کنون نام و لوگوی استودیو جیبلی به چشمتان نخورده باشد؛ لوگویی که ادای احترامی به توتورو، یکی از محبوب‌ترین شخصیت‌های خلق شده‌ی میازاکی، است. هایائو میازاکی در سال ۱۹۸۵ به همراه ایسائو تاکاهاتا (Isao Takahata) و توشیو سوزوکی (Toshio Suzuki) استودیو جیبلی را تاسیس کرد. استودیو جیبلی از موفق‌ترین و بهترین استودیوهای انیمیشن‌سازی دنیا محسوب می‌شود و تا به حال جوایز رنگین زیادی از مراسمات و فستیوال‌های سینمایی به چشم دیده است. جالب است که بدانید این استودیو تنها در زمینه‌ی انیمیشن‌سازی فعالیت ندارد و در صنعت بازی ویدیویی نیز به همراه استودیوهای مطرح این صنعت، به تولید بازی‌های مختلفی پرداخته است.
دلیل نام‌گذاری استودیو جیبلی به وسواس میازاکی در استفاده از مولفه‌های هوایی در حرفه‌ی انیمیشن خود برمی‌گردد که ریشه در کودکی دارد
با بررسی دقیق نام استودیو جیبلی که در ژاپنی جیبوری تلفظ می‌شود، به نام‌گذاری هوشمندانه‌ی میازاکی برای این استودیو پی می‌بریم. همانطور که پیش‌تر گفته شد، میازاکی از کودکی عشق زیادی به هواپیما در سر داشت؛ عشقی که در نام‌گذاری استودیو جیبلی نیز نمایان است. کلمه‌ی جیبلی در زبان ایتالیایی، به معنای بادی تابستانی است که شمال آفریقا و اروپای جنوبی عبور می‌کند. در کشورهای مدیترانه به این باد سیروکو (Siruko) می‌گویند. دلیل نام‌گذاری جیبلی این است که بنیان‌گذاران آن می‌خواستند روح متفاوتی به صنعت انیمه در ژاپن بدهند و بر اساس آثاری که تا به امروز منتشر شده، می‌توان گفت که آنان به هدف خود نیز دست پیدا کردند. همچنین نام جیبلی روی یکی از هواپیماهای جنگی که در جنگ جهانی دوم نیز استفاده می‌شد هم گذاشته شده و دلیل دیگر نام‌گذاری استودیو جیبلی به وسواس میازاکی در استفاده از مولفه‌های هوایی در سراسر حرفه‌ی انیمیشن خود برمی‌گردد که ریشه در کودکی دارد.
عدم اعتماد به شیوه‌های مدرن انیمیشن‌سازی
با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، تمام چیزهایی که روزانه با آنان سر و کار داریم، دستخوش تغییر می‌شوند؛ از صنعت سینما و تلویزیون گرفته تا بازی‌های ویدیویی، تمامی آنان با ظهور شیوه‌های مدرن، به سمت استفاده از ابزار جدید تکنیکی می‌روند تا در کنار کمیت، کیفیت بهتری نیز از خود نمایان کنند. اما هایائو میازاکی اعتقادی به این راه و روش‌های مدرن و امروزی ساخت انیمیشن ندارد و ترجیح می‌دهد انیمیشن‌های خود را سنتی و به صورت دستی تولید کند. میازاکی در گفتگویی که در سال ۲۰۰۲ با Roger Ebert داشت، بیان کرد به شیوه‌های انیمیشن‌سازی مدرن حس خوبی ندارد و برای تمامی آثارش هزاران فریم متفاوت طراحی می‌کند. مدل معروف انیمیشن‌های معروف جیبلی نیز ریشه در این مسئله دارد و حال می‌فهمیم که چرا میازاکی ساخت یک انیمیشن را اینقدر طول می‌دهد.
ما از انیمیشن‌سازی دستی استفاده می‌کنیم و سپس آن را برای کیفیت بخشیدن به ویژگی‌های بصری، دیجیتالی می‌کنیم، اما همه‌چیز با طراحی‌های دستی شروع می‌شود. ما طراحی‌هایمان را روی کامپیوتر رنگ نمی‌کنیم. بدون ایجاد این استانداردهای سخت، ما تنها در یک گرداب کامپیوتری گرفتار خواهیم شد.
فیلمنامه‌های عجیب
اکر تا کنون به نبوغ هایائو میازاکی در ساخت انیمیشن پی نبردید، اکنون وقت آن است که شما را با یک نکته‌ی عجیب درباره‌ی این مغز متفکر آشنا کنم. هایائو میازاکی هرگز برای انیمیشن‌هایی که در استودیو جیبلی می‌سازد، فیلمنامه ندارد یا از فیلمنامه‌ی ناقص استفاده می‌کند. او وقتی می‌خواهد یک انیمیشن بسازد، نمی‌داند که آن انیمیشن به چه صورت اتمام خواهد یافت و تنها از ایده‌هایی که در لحظه به ذهنش می‌رسند، استفاده می‌کند. هرچند میازاکی این شیوه از انیمیشن‌سازی را شیوه‌ی ریسکی در تولید یک اثر خوب می‌داند، اما تا کنون به بن‌بست نخورده و همیشه اثری ماندگار با این روش از خود به جای گذاشته است که نشان از نبوغ این کارگردان دارد. میازاکی دلیل ننوشتن فیلمنامه برای آثارش را کمبود وقت بیان کرده است.
وقتی کار بر روی فیلمی را آغاز می‌کنیم، داستان آن آماده نیست. در اکثر اوقات زمانی برای نوشتن فیلمنامه ندارم. پس وقتی شروع به کشیدن استوری‌بوردهای گوناگون می‌کنم، داستان هم توسعه می‌یابد. روند تولید خیلی زود شروع می‌شود، زمانی که من در حال ساخت استوری‌بوردهای فیلم هستم. ما هرگز نمی‌دانیم داستان به کجا خواهد رسید، اما همینطور به توسعه‌ی پروژه ادامه می‌دهیم. این روش خطرناکی برای تولید یک فیلم است، اما من می‌خواهم آثارم متفاوت باشند و متاسفانه، بقیه باید خودشان را با این شیوه تطبیق دهند.
بازگشت به دنیای انیمیشن
هایائو میازاکی تا کنون دو بار بازنشسته شده و خوشبختانه، پس از آن به دنیای انیمیشن بازگشته است. اولین بار به سال ۱۹۹۷، بعد از انتشار انیمیشن شاهزاده مونونوکه برمی‌گردد. او در آن زمان اذعان کرد که از دنیای انیمیشن خداحافظی می‌کند، اما پس از چند سال با انیمیشن شهر اشباح که بسیاری آن را بهترین اثر او می‌نامند، به دنیای انیمیشن‌سازی بازگشت. شهر اشباح که پس از بازنشستگی موقت میازاکی منتشر شد، با بازخوردهای بسیار خوبی از سوی طرفداران و منتقدین مواجه شد. این انیمیشن که پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ژاپن است، برنده‌ی اسکار بهترین انیمیشن سال ۲۰۰۲ شد و هم اکنون با امتیاز ۹۶ در وب‌سایت متاکریتیک از بهترین فیلم‌های تاریخ محسوب می‌شود.
هایائو میازاکی از سال 2016 در حال ساخت آخرین انیمیشن خود است که چگونه زندگی می‌کنی؟ نام دارد و قرار است آن را به نوه‌ی کوچک خود هدیه دهد
بازنشستگی سال ۱۹۹۷ آخرین باری نبود که هایائو میازاکی از دنیای انیمیشن خداحافظی کرد. در سال ۲۰۱۳، پس از انتشار انیمیشن باد برمی‌خیزد (The Wind Rises)، استودیو جیبلی برای دومین بار به صورت رسمی بازنشستگی هایائو میازاکی از صنعت انیمیشن‌سازی را تایید کرد. خوشبختانه، این بازنشستگی پایان کار مغز متفکر استودیو جیبلی نبود و پس از مدتی به دنیای انیمیشن بازگشت تا بر روی آخرین انیمیشن خود کار کند. میازاکی پس از بازگشت، در حین ساخت آخرین انیمیشن خود، فیلم کوتاهی نیز تحت عنوان بورو کرم ابریشم (Boro the Caterpillar) برای استودیو جیبلی ساخت که به صورت اختصاصی در موزه‌ی جیبلی در سال ۲۰۱۸ به نمایش گذاشته شد. آخرین انیمیشن میازاکی که پایانی بر حرفه‌ی کاری این کارگردان خواهد بود، چگونه زندگی می‌کنی؟ (?How Do You Live) نام دارد که آن را برای نوه‌ی کوچک خود می‌سازد. وقتی از او دلیل بازگشتش را پرسیدند، او دلیل بازگشتش را نوه‌ی کوچکش معرفی کرد. او گفت که این فیلم را به عنوان هدیه‌ی آخر برای نوه‌ام خواهم ساخت و می‌خواهم به او بگویم که پدربزرگ به دنیای دیگری می‌رود، اما این هدیه را برای تو به یادگار گذاشته است. آخرین انیمیشن هایائو میازاکی که از سال ۲۰۱۶ در حال ساخت است، درباره‌ی پسر کوچکی است که پس از مرگ پدرش دچار تغییرات روحی می‌شود. هنوز تاریخ دقیقی از زمان انتشار این انیمیشن مشخص نشده است، ولی کم کم باید خود را برای خداحافظی با هایائو میازاکی، نابغه‌ی دنیای انیمیشن، آماده کنیم.
هایائو میازاکی که حرفه‌ی انیمیشن را از ۲۰ سالگی در استودیوی توئی انیمیشن (Toei Animation) آغاز کرد، از همان ابتدا بر آن بود تا با گنجاندن مفاهیم عمیق در آثارش، جامعه‌ی بینندگان انیمیشن را از انحصار کودکان خارج و آن را به اثری بزرگسال تبدیل کند که در بهترین شکل موفق نیز بود و آثار استودیو جیبلی از پرفروش‌ترین آثار تاریخ سینمای ژاپن شدند. چیزهایی که در این مقاله به آنان اشاره شد، تنها بخش کوچکی از زندگی پر رمز و راز هایائو میازاکی بود و فکر نمی‌کنم یک نوشته اینقدر قدرت داشته باشد تا به کمک آن بتوان ارزش آثار میازاکی را آنطور که باید نمایان کرد؛ از همین رو به شما پیشنهاد می‌کنیم تا با تماشای انیمیشن‌های استودیو جیبلی، خود جادوی ذهن هایائو میازاکی در انیمیشن را احساس کنید.
نظرات
دیدگاه خود را اشتراک گذارید